Europa wil meer respect van de VS, maar ziet in China geen reserve-vriend

Europese landen willen dat de Verenigde Staten hen als volwaardig partner behandelen in zaken van internationale veiligheid. Vooraanstaande Europese politici klaagden de afgelopen dagen tijdens de veiligheidsconferentie in München dat Washington een respectloze toon aanslaat tegen zijn bondgenoten. Wie puur naar de inhoud van beleid kijkt, ziet dat er op veel punten wel overeenstemming is aan beide kanten van de Atlantische Oceaan, maar de Europeanen willen besluiten graag, na overleg, gezamenlijk naar buiten brengen.

De conferentie, van vrijdag tot en met zondag, is een jaarlijks treffen van politici en diplomaten over veiligheidsproblemen waar de wereld voor staat.

De Duitse minister van defensie Ursula von der Leyen erkende dat de Amerikanen gelijk hebben als ze eisen dat Europa meer aan defensie uitgeeft. “De lasten binnen de Navo zijn nu niet eerlijk verdeeld. Duitsland verhoogt de defensiebegroting en we zullen nog meer moeten doen.” Maar, zo voegde ze eraan toe, een gelijkwaardige relatie draait om meer dan geld. “De trans-Atlantische band moet fair zijn. Dat betekent dat we niet alleen de lasten moeten delen, maar ook de politieke besluiten.” Von der Leyen hekelde president Trumps plots geuite wensen om militairen uit Syrië en Afghanistan terug te trekken. Ook Duitsland is in deze landen militair actief, en wil graag meepraten over een gezamenlijke strategie.

Slecht voorbeeld

Nathalie Tocci, de adviseur van EU-buitenlandcoördinator Federica Mogherini, verwoordde het sentiment over de VS kort en bondig. “We willen dat zowel verantwoordelijkheden als respect in balans zijn.”

Een voorbeeld van hoe de Europeanen het niet graag zien was de toespraak van de Amerikaanse vicepresident Mike Pence. Dat was er één van eisen en geboden aan de Europeanen: geef meer geld uit aan defensie, leg geen nieuwe aardgaspijpleiding vanuit Rusland naar Duitsland, laat het Chinese Huawei geen supersnel 5G-internet aanleggen want dan maak je het Beijing makkelijker om te spioneren en verscheur, net als Trump in mei 2018, de nucleaire deal met Iran.

Tekenend voor de opstelling van Pence was dat hij na zijn toespraak direct het podium verliet. De Russische minister van buitenlandse zaken Sergei Lavrov, de Duitse Kanselier Angela Merkel, en de buitenlandchef van de Chinese Communistische Partij Yang Jiechi bleven juist zitten om vragen van andere politici en deskundigen te beantwoorden.

Toch probeerde Pence de Europeanen ook gerust te stellen. De VS blijven een trouwe bondgenoot, zo verzekerde hij. Washington zal zijn vrienden bij de Navo beschermen tegen vijanden, ook al uit Trump soms scherpe kritiek op de alliantie. “Als Trump bondgenoten aanspreekt op hun lage defensiebegroting, dat toont hij leiderschap van de vrije wereld.” Want dankzij de druk van Trump versterken de Navo-leden hun krijgsmachten en staat de alliantie er beter voor, aldus Pence.

Meningsverschillen

Het optreden van Pence vormde een scherp contrast met de Chinese partijbons Jiechi. Die sprak op vriendelijke toon over multilateralisme en internationaal recht. Dat is taal die Europa aanspreekt. Maar waar er in de relatie met de VS onder alle botte woorden nog inhoudelijke overeenstemming schuilt, bracht Jiechi juist meningsverschillen aan het licht zodra hij concreet werd. Dat maakt duidelijk dat een hechte band met China voor Europa geen alternatief is voor de traditionele vriendschap met de VS.

Europese landen hoeven volgens Jiechi niet te vrezen dat internet van Huawei Chinese spionage vergemakkelijkt. De realiteit is dat veel landen het bedrijf toch niet vertrouwen en zoeken naar manieren om het uit te sluiten bij de toekomstige aanleg van razendsnel mobiel internet.

Voor de goede verstaanders onder de Europeanen had Jiechi ook een dreigement in petto. Hij hekelde patrouilles van marineschepen die het recht op vrije zeevaart in de Zuid-Chinese Zee benadrukken. Volgens Jiechi heeft Beijing het daar voor het zeggen. Westerse schepen willen juist laten zien dat onder internationaal recht iedereen op open zee mag varen.

De Verenigde Staten nemen het voortouw bij deze marinemissies. In 2017 en 2018 voeren Frankrijk en Groot-Brittannië ook in de regio. Mogelijk zal ook Nederland meedoen. In 2021 beschermt een Nederlands fregat een Brits vliegdekschip dat naar de Zuid-Chinese Zee zal varen.

Qua harde machtspolitiek kunnen de Europeanen dan ook nog wat leren van Washington, zo gaf Von der Leyen toe. Als voorbeeld noemde ze de concurrentie van China en Rusland. “De VS hebben dat vroegtijdig ingezien. Wij zien dat nu ook.”

Lees ook:

‘Trump als president is zo gek nog niet’

De Amerikaanse strateeg Edward Luttwak voorzag al vroeg dat de Europeanen meer moeite zouden hebben met Trumps toon dan de inhoud van zijn beleid. ‘Ze vrezen dat Trump zich bot en onbeschoft opstelt.’

Ook Nederland twijfelt: mag het Chinese Huawei hier een 5G-netwerk aanleggen?

Nederland moet dit jaar beslissen of het net als bondgenoten de Chinese telecomgigant Huawei weert bij de aanleg van een 5G-netwerk. Er zijn zorgen dat het bedrijf via de achterdeur kan spioneren.