EU werkt aan noodscenario's voor gasboycot
Gas is een hete aardappel in de gesprekken tussen Rusland, Oekraïne en de Europese Unie. Gisteren was er in Milaan waar Poetin en Porosjenko elkaar ontmoetten een akkoord in zicht tussen Rusland als gasleverancier en Oekraïne als klant.
Vanwege de spanningen met Rusland maakte de Europese Unie deze zomer noodplannen voor de toevoer van gas. De Europese Commissie lanceerde deze week de uitkomsten van die zogenoemde stresstest
De Russische president sprak donderdag de woorden die de EU zo vrezen. Hij hoopt natuurlijk dat het nooit zover komt, maar als Oekraïne gas blijft stelen uit de Russische gaspijpen Sojoez en Brotherhood die door dat land naar Europa lopen, dan draait Rusland de kraan enigszins dicht. Sinds 16 juni levert Moskou geen gas meer aan Oekraïne omdat het land zo'n 2,5 miljard dollar aan rekeningen niet heeft betaald. Mocht de levering van gas hervat worden, dan zal de prijs stevig hoger zijn, zo dreigde Rusland. Maar nu lijkt in Milaan de kou enigszins uit de lucht net voor de winter in Oekraïne begint. Poetin is bereid de gasleveranties te hervatten, luidde de boodschap.
Stresstest
Maar niets is veranderlijker dan de stemming in het Kremlin. Dus gaat de Europese Commissie door met noodplannen maken voor het geval er toch door Moskou aan gaskranen wordt gedraaid. Brussel liet alle 28 lidstaten een stresstest uitvoeren. Ook de tien landen daaromheen deden mee. Oekraïne, Turkije, Zwitserland, Noorwegen, Bosnië en Servië worden gerekend tot de zogenoemde energie-gemeenschap.
Deze week kwam de eurocommissaris voor energie Oettinger met de geruststellende boodschap dat bij een langdurige Russische gasboycot van zes maanden of meer geen enkel huishouden in de EU zonder verwarming komt te zitten. Voorwaarde is dat de landen van de Unie solidair met elkaar zijn. "De misère delen", heet dat. Dus landen met veel gas delen die met landen met grote tekorten. In principe is er genoeg gas voorradig in de 28 lidstaten en de 10 landen daaromheen om bij een Russische boycot een strenge winter te doorstaan.
Duidelijk is wel dat drie regio's zwaar worden getroffen: Finland, de Baltische staten en Zuidoost-Europese landen, zoals Bulgarije, Hongarije en Griekenland. Deze landen zijn sterk afhankelijk van gas uit Rusland. De Commissie wil bij een gasboycot zoveel mogelijk vasthouden aan marktwerking. Dus moeten de landen hun energie van elders halen. Liquified natural gas (lng) zou een oplossing kunnen zijn voor dit probleem. In de EU hebben de lng-terminals een capaciteit van 200 miljard kubieke meter (bcm), waarvan nog maar 22 bmc wordt gebruikt, als gevolg van de hoge marktprijs. Maar het is een goed alternatief bij een boycot.
Markmechanisme loslaten
Inmiddels zijn de gasdepots in de landen van de EU, maar ook van Turkije voor 90 procent gevuld, zo bevestigt Oettinger. Ook kunnen Katar, Algerije en Noorwegen bij een noodsituatie meer gas leveren.
Als dit allemaal onvoldoende is, dan wordt het marktmechanisme losgelaten en dienen de lidstaten die genoeg gas hebben de landen met een tekort gas te leveren tegen marktconforme prijzen. Inmiddels is 40 procent van de gaspijpen die tussen Europese landen liggen geschikt om gas in twee richtingen te laten stromen. In 2009 was dat nog maar 24 procent. In de ergste noodsituatie gaat de levering van gas aan huishoudens voor en kunnen bedrijven plat gelegd worden om gas te sparen.
Het grote probleem in de EU is een gebrek aan informatie als er gastekorten optreden. Wanneer is er sprake van een noodsituatie? En wie moet aan wie gas leveren? De Europese Commissie voorziet hier nog veel obstakels.
Abonnees lezen vandaag in Trouw een uitgebreid verslag van de topontmoeting in Milaan, waar Europese leiders en Poetin tevergeefs een uitweg zochten voor de Oekraïne-crisis.
