Er gingen niet meer, maar juist minder jongeren naar de stembus
Meer stembureau’s op MBO-scholen, BN’ers en YouTube-sterren die jongeren opriepen hun stemrecht te gebruiken maken en een heuse ‘stemtrein’ met lijsttrekkers die Nederland doorkruiste. Het had er alle schijn van dat het deze verkiezingen goed zou komen met jongeren en stemmen.
Maar niets lijkt minder waar. Volgens de prognoses die Ipsos in opdracht van de NOS deed, maakte woensdag maar 66 procent van de mensen tussen de 18 en 24 jaar een gang naar de stembus. Dat is volgens cijfers van het CBS minder dan in 2012: toen ging 70 procent van de jongeren stemmen.
Nou is er een klein verschil tussen beide statistieken. Ipsos hanteert de leeftijdscategorie tot 24 jaar, het CBS telt tot 25 jaar. Dus het kan zijn dat het uiteindelijke verschil tussen beide verkiezingen meevalt. “Vooral omdat je ziet dat de opkomst bij de groep 25 tot 34 jaar juist hoog is met 82 procent”, zegt Caesar Bast, voorzitter van de Nationale Jeugdraad. Die jongerenclub organiseerde de afgelopen weken onder meer debatten en regelde meer stembussen in MBO-scholen.
Het zijn hooguit verzachtende omstandigheden bij het teleurstellende opkomstpercentage, erkent Bast. Bij het initiatief De Stembus, dat jongeren de afgelopen weken op allerlei manieren opriep om te gaan stemmen, willen ze nog geen harde conclusies trekken. “Wij houden nog een slag om de arm tot de officiële cijfers van de Kiesraad”, zegt Rutger de Quay. “Bovendien geldt voor ons: iedere jongere die we hebben overtuigd, is er eentje We hadden verder geen concrete doelstelling.”
Hoge verwachtingen
Toch erkennen beide mannen dat ze anders hadden verwacht. Vooral toen gisteren duidelijk werd dat de algehele opkomst met 79 procent hoger was dan bij de vorige verkiezingen, had het er alle schijn van dat de jongereninitiatieven hadden gewerkt. Bast: “Onze jongerenstemwijzer werd meer dan 350.000 keer ingevuld. In 2012 was dat nog 70.000 keer. Het leefde dus echt wel onder jongeren.”
Wat ging er mis? Het waren vooral impulsieve acties, af en toe leuke filmpjes op internet, die jongeren moesten overtuigen te gaan stemmen. Terwijl het vraagt om een veel langere termijn visie, denkt Bast. “Het klinkt misschien niet hip, maar ik kijk dan toch hoe weinig aandacht het thema burgerschap in het onderwijs krijgt. Ik heb maatschappijleer gehad maar ik kan me nog herinneren hoe saai dat was. Dat kan echt anders.”
En ook voor politici zelf is er nog een hoop te leren, denkt De Quay. “Er zijn heus wel partijen die er echt mee bezig zijn geweest. Maar om sommige acties moest ik eigenlijk gewoon lachen. Jongeren voelen echt wel aan of een politicus iets doet omdat hij denkt: oh ja, ik moet even leuk de jongeren aanspreken, of dat hij daadwerkelijk inhoudelijk erover heeft nagedacht.”
GroenLinks
Partijen moeten gaan inzien dat ze ervan kunnen profiteren als ze zich specifiek op jongeren richten, zegt Bast. Hij wijst op GroenLinks, die veel zetels won. De partij van Jesse Klaver - zelf nog maar dertig, wat ongetwijfeld helpt - was volgens de Ipsos prognose één van de populairste onder jongeren, samen met D66 en de VVD.
Zou je het ook een gemiste kans kunnen noemen voor partijen? Van de 65-plussers ging volgens Ipsos 89 procent stemmen - de jongeren hadden een veel stevigere stempel kunnen drukken op de uitslag als ze waren gegaan. Bast: “Laat ik het zo zeggen: nu is het een gemiste kans, maar ik hoop dat het voor de volgende verkiezingen vooral een grote uitdaging wordt.”
De Quay: “Het is een bekend gegeven dat ouderen veel stembusvaster zijn. Als je ouder bent, voel je de gevolgen van het beleid ook meer. Belastingen die worden verlaagd, merkt iemand die werkt direct. Voor jongeren is het nou eenmaal moeilijker in te schatten: wat betekent dit voor mij?”
