Engels vormt geen bedreiging voor de Nederlandse taal

Engels is geen bedreiging voor het Nederlands. Dat vindt meer dan driekwart van de Nederlanders, volgens nieuw onderzoek van de universiteit van Cambridge. In Nederland heerst een groot schrikbeeld van Engels - tenminste, als je de moord-en-brand-schreeuwers in de kranten moet geloven (Trouw, 9 oktober). Maar de meeste mensen doen dat niet.

Laten we onderscheid maken tussen de bedreiging van het Nederlands in de privésfeer en in het openbaar. In de privésfeer wordt de bedreiging gevormd door de invloed van het Engels op de Nederlandse taal; denk bijvoorbeeld aan hoe Nederlanders Engelse woorden en uitdrukkingen mengen met het Nederlands. Dit is een natuurlijk fenomeen binnen de taalevolutie en niet iets waar een taalkundige zich druk om zou maken.

In de openbare sfeer ligt de bedreiging in de massale vervanging van het Nederlands binnen bepaalde domeinen, zoals het onderwijs. Ben je begaan met de toekomst van de Nederlandse taal, dan zal het mogelijke druppeleffect hiervan je zorgen baren.

Als eerste maakt het hoger onderwijs de overstap naar het Engels. Ambitieuze ouders willen als reactie tweetalig voortgezet onderwijs om hun kinderen beter voor te bereiden op de universiteit. Dit druppelt nu weer door naar het basisonderwijs, waarna er nog maar één bastion overblijft: de woonkamer. En zelfs hier zullen ambitieuze ouders hun best doen om het Nederlands te ondermijnen.

Dit zou een inbreuk zijn op de privésfeer, iets wat de huidige balans tussen het Nederlands en Engels zou kunnen verstoren; het 'precaire evenwicht' zoals socioloog Abram de Swaan zo treffend beschreef.

Melk in de thee?
Daarom werden er ook barricades opgeworpen toen staatssecretaris Dekker in juli zijn plannen onthulde om in het basisonderwijs meer Engels in te voeren. Sommigen vinden deze plannen namelijk te ver gaan. Het gaat tenslotte om de kinderen. Moeten zij half Engels opgroeien? Straks doen ze nog melk in hun thee ook.

Maar nu blijkt dat Nederlanders zich over het algemeen helemaal geen zorgen maken. Het idee van een Engelstalige opvoeding vinden zij natuurlijk mal. Nieuw onderzoek wijst uit dat de Nederlandse taal veilig en sterk is, en dat Engels een uitstekende aanvulling vormt.

We ondervroegen tweeduizend Nederlandse respondenten uit allerlei leeftijdsgroepen en bevolkingssectoren. Uit de resultaten blijkt dat - hoewel Nederlanders de Engelse taal zeer waarderen - zij minstens net zo gecharmeerd zijn van hun eigen taal.

Acht van de tien mensen zijn het (sterk) eens met de stelling dat Engels voor hen persoonlijk belangrijk is. Tegelijkertijd zeggen bijna negen van de tien mensen dat Nederlands belangrijker is dan Engels. En vrijwel iedereen vindt kennis van beide talen een voordeel.

Met andere woorden: dit is een 'en/en'-situatie, geen 'of/of'. Nederlanders willen zowel Nederlands als Engels.

Nulsom
De media ziet de balans tussen de twee talen in Nederland gek genoeg als een nulsom. Dus stel, wij delen samen een taart, dan geldt 'hoe meer voor mij, hoe minder voor jou'. Oftewel: winst voor de ene taal wordt gezien als verlies voor de andere taal. Hoe meer lesuren er worden besteed aan het Engels, hoe minder aan Nederlands, roepen leraren en bezorgde burgers. Beter Engels betekent slechter Nederlands.

Maar taal is geen nulsom: een groter stuk Engels resulteert niet automatisch in een kleiner stuk Nederlands. Het betekent enkel dat de taart in haar geheel groter wordt. Voor de gewone Nederlander is het Engels dus geen vervanging van, maar juist een aanvulling op het Nederlands, en beide talen worden gewaardeerd voor hun eigen verschillende doeleinden.

Dit komt niet overeen met het beeld dat Nederlanders hun taal minachten, zoals ons altijd wordt verteld. Als ze emigreren, is hun moedertaal binnen één generatie verdwenen. En als ze in Nederland ook maar een vleugje Engels accent bespeuren, gooien ze het onhandige Nederlands direct overboord. Ze geven gewoon niet om hun taal, zo wordt altijd gezegd.

Maar het tegendeel is waar. Nederlanders houden van hun talen - allebei de talen. Meer van de ene taal betekent niet dat er minder is van de andere taal. Nee. Nederlanders maken gewoon de taal-taart groter.