En toen was Achterwerk niet meer

De puber van tegenwoordig stort liever zijn hart uit op internet. Whatsapp, Twitter en Facebook lenen zich prima voor prangende vragen. Google is ook een toegankelijke vraagbaak. Voor de VPRO is dat jammer, want daardoor komt er een einde aan de legendarische kinderbrievenrubriek op de achterkant van de VPRO-Gids. Na 38 jaar komen er niet meer genoeg brieven en mails binnen om de rubriek te behouden in de huidige vorm, dat schrijft de gids nu zelf in een stukje op de achterzijde.

Elja Looijestijn stelt al zeven jaar de rubriekpagina samen. 'De stroom brieven wordt ieder jaar minder. De laatste paar maanden lukt het steeds minder goed om de achterkant vol te krijgen.' De nood is te hoog. 'Als we zo door zouden gaan, dan haalt Achterwerk de kerst niet.' Looijestijn vraagt de lezers om tips voor een vervangende invulling van de achterzijde. 'Ik heb de wijsheid waarmee jullie de afgelopen jaren schreven nu zelf nodig.'

Postzakken vol brieven
De voorgangster van Looijestijn, Katja de Bruin, had nog postzakken vol brieven naast het bureau staan. Langzaamaan droogde de brievenstroom op. De postzakken werden stapels, en die werden steeds kleiner. Nu zijn er steeds nét genoeg brieven en mails om het achterwerk mee te vullen. Hugo Blom, hoofdredacteur van de VPRO-Gids, voelt het einde van de rubriek naderen. 'Het instituut Achtwerk heeft zijn functie verloren. Het is jammer om afscheid te nemen, gelukkig kunnen we terugkijken op een bijzondere geschiedenis.'

Kinderen in alle soorten en maten, schreeuwden decennialang om aandacht op de achterpagina. Eerst waren dat vooral jonge kinderen. De VPRO publiceerde vaak tekeningetjes en puzzels op de achterkant. Later gingen steeds meer oudere kinderen brieven schrijven naar de progressieve omroep. Soms met brieven over liefde, dode huisdieren en problemen in de familie, maar ook met prangende vragen over dood of drugsgebruik. Achterwerk had dan ook een educatieve functie. Het onderwijs maakte gebruik van de achterpagina om problemen te bespreken in de klas. De pagina vormt een mooi tijdsbeeld van verschillende generaties. Het werd het podium voor levensvragen van worstelende pubers.

Schrijfsels van beroemdheden
Columniste Aaf Brandt Corstius, dichter Ingmar Heytze en schrijfster Marente de Moor leverden als pubers brieven voor achterop de gids. De schrijfsels van de beroemdheden waren hun prilste debuut in de landelijke media. Kinderboekenschrijfsters als Lydia Rood en Carry Slee haalden inspiratie uit de jeugdbrieven. De (vaak anonieme) brieven werden ook graag gelezen door oudere VPRO-leden.

Katja de Bruin publiceerde in 2008 nog een boek over de brievenpagina. Ze schrijft: 'Wat veel mensen niet weten is dat tal van problemen van de briefschrijvers werden opgelost. Ze ontvingen antwoorden van opa's en oma's die de tijd hadden om kantjes vol terug te schrijven. Antwoorden van ouders die soortgelijke problemen met hun kinderen hadden meegemaakt en van docenten, wetenschappers en psychotherapeuten die ingingen op een hulpvraag.' Er ontstond soms een waardevolle interactie tussen het kind met een probleem en de hulpgever.

Facebookpagina
Wat nu overblijft is de hulpvraag van Looijestijn, de rubriekmaakster zelf. Zij heeft niet genoeg materiaal meer om de pagina achterop de VPRO-gids te vullen. Toen de VPRO de oproep vandaag op Facebook zette, regende het condoleances. Vooral verontwaardigde eind-twintigers en bedroefde dertigers, die ooit zelf nog een brief gepubliceerd kregen, laten van zich horen.

De ideeën van facebooker Hannie krijgen onder de oproep de meeste bijval: 'Een Achterwerk Facebookpagina zou een goed idee zijn. Uit de berichtjes kan je dan een selectie maken voor in de VPRO-Gids.' Volgens haar is er nog steeds behoefte aan de manier waarop VPRO's Achterwerk puberzaken aanpakt.