interview
Els van Wijngaarden zoekt voor de regering uit hoeveel mensen hun leven ‘voltooid’ vinden
Els van Wijngaarden van de Universiteit voor Humanistiek gaat voor het kabinet onderzoeken hoe groot de groep mensen is die het leven als voltooid beschouwt, en waarom zij een stervenswens hebben.
Het is een hete aardappel die de coalitiepartijen bij de kabinetsformatie voor zich uitschoven: VVD en D66 neigen ernaar hulp bij zelfdoding mogelijk te maken voor ouderen die hun leven als voltooid beschouwen. ChristenUnie en CDA zijn daarop tegen. De onderhandelaars spraken af eerst onderzoek te laten doen. Dat onderzoek gaat nu beginnen en de vrouw die het gaat leiden is Els van Wijngaarden van de Universiteit voor Humanistiek.
Met een team van vier andere onderzoekers brengt ze in kaart hoeveel 55-plussers niet in aanmerking komen voor euthanasie, maar wel een blijvende doodswens hebben. Ook onderzoekt ze welke factoren een rol spelen bij die wens. Eind dit jaar moet het onderzoek klaar zijn. Daarna bekijkt het kabinet ‘wat het te doen staat’, zo staat in het regeerakkoord.
Hoe pakt u het aan?
“We gaan twintigduizend 55-plussers benaderen met een vragenlijst. Op basis daarvan willen we een schatting maken van het aantal mensen in Nederland dat relatief gezond is, maar een persisterende stervenswens heeft. Ook vragen we huisartsen hoe vaak ze dit tegenkomen. En we gaan ongeveer zestig mensen interviewen, om meer kleur te geven aan verschillende categorieën binnen die groep met een stervenswens.”
Waarom wilt u dat?
“We weten niet zo goed wat de verhalen zijn achter die wens. Als we dat weten, kunnen we beter begrijpen waaraan zij behoefte hebben. Dat kan ook ruimer zijn dan puur ‘hulp bij zelfdoding’. Als je goed kijkt, zitten daar vaak meerdere wensen achter. Dat merkte ik toen ik in 2013 mensen interviewde voor mijn proefschrift over voltooid leven. We vragen in dit onderzoek ook of mensen mogelijkheden zien om hun leven meer perspectief te geven.”
In uw proefschrift stelt u dat vaak eenzaamheid een rol speelt. Zit u daarmee op de lijn van de christelijke partijen, die aandringen op andere oplossingen?
“Mijn doel is om te informeren. Je ziet dat beide zijden uit mijn eerdere onderzoek putten en het op hun eigen manier interpreteren. Dat is ook prima. Ik wil deze ingewikkelde discussie alleen maar voeden met kennis. Bij beroepsgroepen zoals artsen zie ik een grote terughoudendheid.
“Zij wijzen erop dat een stervenswens vaak ingewikkeld, gelaagd en veranderlijk is. Dat is een standpunt dat ik wel onderschrijf. Het is belangrijk deze discussie op een zorgvuldige manier te voeren. Maar wij doen dit onderzoek niet om op te rem te trappen, of gas te geven.”
Hoe gaat u om met de politieke gevoeligheid van dit thema?
“Ik blijf er nuchter onder. Voor mij is het motto dat je iets eerst goed moet begrijpen, voor je er van alles over vindt.”
Denkt u dat er mensen zijn voor wie er geen andere oplossing is dan het levenseinde?
“Als iemand zegt: ‘Ik zie en wil geen andere oplossing’, dan zou het heel paternalistisch zijn om te zeggen: ‘We blijven aan u trekken’. Je moet die opvatting dan respecteren. “Maar wat de overheid daarop als antwoord formuleert, is aan de overheid.”
Lees ook:
Elk kabinet heeft zijn eigen taboes
De kunst is alleen het niet te veel te laten opvallen dat er in een coalitie onderwerpen zijn die in wezen onbespreekbaar zijn. Dat wil het kabinet-Rutte III bij sommige grote onderwerpen aardig lukken.
Kerken geven ruimte aan debat over voltooid leven
Het liberaal-christelijke kabinet wil een maatschappelijke discussie over stervenshulp bij voltooid leven. In de protestantse kerk is dat gesprek er al.
