Elke dag komen er nog 430 werklozen bij

De twee regeringspartijen verloren flink bij de gemeenteraadsverkiezingen. Toch is hun beider conclusie dat het huidige regeringsbeleid onverkort moet worden voortgezet; het (lichte) herstel van de economie zou bewijzen dat het regeringsbeleid vruchten begint af te werpen. Deze conclusie lijkt zowel onjuist als onverstandig.

Want de cijfers wijzen uit dat de groeiende export de oorzaak is van het herstel, ondanks, en niet dankzij, het bezuinigingsbeleid. Verder zijn nog lang niet alle problemen opgelost.

Elke dag komen er nog 430 werklozen bij. En dat blijft voorlopig zo, is de verwachting. Daarnaast is de economische groei in Nederland een van de laagste in Europa. In Engeland en de Verenigde Staten, waar wel een economisch stimuleringsbeleid is gevoerd, is de groei zelfs aanmerkelijk groter.

Uitgaven omlaag
De regering zegt niets te zien in een stimuleringsbeleid. Zij gelooft dat eerst de begroting op orde moet zijn, pas dan kan er echte groei optreden. Het is geen economisch onderbouwd verhaal. De regering denkt zoals de gewone burger denkt. Als die in financiële moeilijkheden komt, is de remedie duidelijk: de uitgaven en de schulden moeten beide omlaag.

Maar de economie van een land werkt anders dan de economie van een burger. Een staat kan niet failliet gaan, heeft heel andere inkomensbronnen en uitgaven, de staatsschuld hoeft niet te worden afgelost en tegenover schulden staan vorderingen.

De overheidshuishouding heeft altijd een stabiliserende functie gehad. In slechte tijden met een grote werkloosheid gaan de overheidsuitgaven als vanzelf omhoog en de inkomens omlaag. Tekorten zijn dan allerminst schadelijk voor de economie. In zo'n geval weet een algemeen gevormd econoom dat de regering meer geld moet uitgeven dan er binnenkomt. Als de economie weer echt aantrekt, verdwijnen staatsschulden en begrotingstekorten vaak als sneeuw voor de zon.

10 miljard
De huidige Nederlandse staatsschuld is niet verontrustend hoog, zij bedraagt circa 70 procent van het nationaal inkomen. Dat is internationaal gezien laag, Landen als Duitsland, Engeland, Frankrijk en de Verenigde Staten hebben grotere staatsschulden, vaak tot 100 procent, en doen het economisch vaak beter dan Nederland. Recent economisch onderzoek heeft aangetoond dat een staatsschuld tot 100 procent geen nadelige gevolgen heeft voor de economie.

Een staatsschuld kost ook niet veel. De Nederlandse staatsschuld bedraagt zo'n 425 miljard euro, de rentelasten daarvan bedragen 4 procent van de begroting, een extra uitgave van 10 miljard euro betekent een stijging van de rentelast met 0,05 procent van het nationale inkomen.

De stijgende werkloosheid is voor de getroffenen vaak een menselijk drama en daarbij nationaal gezien een verspilling van menselijk kapitaal.

Er is genoeg werk te doen. Dijken zijn te laag, wegen en fietspaden kunnen veiliger, de infrastructuur kan worden versterkt - er is de laatste jaren veel bezuinigd op wegen, spoor en waterwegen - de innovatie kan worden gestimuleerd, lasten en belastingen kunnen omlaag.

Creativiteit
De begroting biedt ook ruimte voor een stimuleringsbeleid, het begrotingstekort zal nu al dalen naar 2 procent, terwijl een daling tot 3 procent Europees gezien genoeg is. Met enige creativiteit zijn meer financieringsbronnen aan te boren, bijvoorbeeld de verkoop van de ABN Amro Bank.

Nederland heeft de laatste vijf jaar stilgestaan, er moet weer geïnvesteerd worden in de toekomst. Maar de regering blijft verstrikt in de burgerlijk-conservatieve aanpak van de begrotingszaken. "In de regering zitten ook geen algemeen gevormde economen", aldus de bekende oud-VVD-minister Witteveen.

Een van de slogans van het VVD-PvdA-kabinet is permanente educatie en omscholing. Het zou goed zijn als de regering - en vele politici - als bijscholing deze zomer een cursus economie volgen. De verkiezingsuitslag geeft aanleiding voor verandering.

Harm Schelhaas: econoom