Elk land heeft zijn Mauro's

Burgemeester Wolfsen van Utrecht meldde zich afgelopen week bij minister Leers (immigratie en asiel) om de verplaatsing en uitzetting van het Afghaanse gezin Azini te voorkomen. Het gezin woont hier al elf jaar, de scholen van de vier zonen, in de leeftijd van acht tot vijftien jaar, protesteren mee.

Een delegatie van de Raad van Kerken gaat morgen op werkbezoek bij de Gezinslocatie Katwijk, waar (bijna) uitgeprocedeerde asielzoekersgezinnen verblijven, en lanceert dan de actie: 'Geef vreemdelingenkinderen hun kinderrechten terug'.

Er is groeiende weerstand tegen het strenge asielbeleid van het kabinet. En dan vooral als het om kinderen gaat, die hier opgroeiden en soms zelfs zijn geboren. De (voorbereidingen op) uitzettingen gaan ondertussen door, ondanks alle verzoeken, opschudding en kritiek.

Een overgrote meerderheid van het CDA-congres (85 procent) gaf Leers eind oktober de boodschap mee een humaner beleid te voeren. De minister erkent dat het 'oude' beleid voor pijnlijke situaties zorgt en verkort de procedures om in de toekomst te voorkomen dat kinderen hier 'vernederlandsen'. Hij lijkt nog niet van zins te stoppen met het uitzetten van hier gewortelde kinderen die dus de dupe zijn van eerder, falend beleid.

Leers maakt slechts heel af en toe een uitzondering op de regels, zoals voor de Friese gymnasiaste Sahar. Hij bedacht het Sahar-criterium om het uitgeprocedeerde gezin niet te hoeven uitzetten naar Afghanistan. Sahar (15) was door haar lange verblijf in Nederland te zeer verwesterd om nog terug te kunnen.

Het Sahar-criterium geldt slechts voor Afghaanse gezinnen met 'verwesterde' dochters in de leeftijd van tien tot achttien jaar, die langer dan acht jaar in Nederland zijn. Maar de gezinslocaties in Katwijk en Gilze en Rijen zitten vol uitgeprocedeerde families met vernederlandste kinderen uit andere uithoeken, of zelfs kinderen die in Nederland zijn geboren. Hoe humaan is het de 13-jarige Aram Hassan, hier geboren en getogen, naar Irak uit te zetten? Of Yasaman Ahmaribaf naar Iran dat ze in 2001 op 4-jarige leeftijd ontvluchtte?

De kinderrechtenorganisaties Unicef en Defence for Children, die veel van de uitgeprocedeerde gezinnen begeleiden, wijzen erop dat Nederland internationale verdragen schendt als die kinderen worden uitgezet. De Kinderombudsman waarschuwde voor het effect van de lange procedures en de daarbij horende onzekerheid en angsten op kinderen: "Uit nationaal en internationaal onderzoek blijkt dat kinderen eet- en slaapstoornissen en angstpsychoses hebben." Het zijn getraumatiseerde kinderen, stelde hij.

Er moet een Kinderpardon komen, bepleiten daarom GroenLinks en een groep bekende Nederlanders, aangevoerd door Marco Borsato, Angela Groothuizen en Jan Mulder.

De PvdA en de ChristenUnie hopen het CDA te bewegen straks mee te stemmen voor een wortelingswet, die nu bij de Raad van State ligt. Daarmee komen 'gewortelde' kinderen die langer dan acht jaar legaal in Nederland verblijven (of bij alleenstaande kinderen langer dan vijf jaar) en die niet hun eigen asielprocedure hebben gedwarsboomd, in aanmerking voor een verblijfsvergunning. Het zou - inclusief ouders, broertjes en zusjes - gaan om een groep van zo'n 800 personen.

België: Niet hartverscheurend, wel een janboel
De zaak 'Mauro' is in de Vlaamse media op de voet gevolgd. Aan artikelen kleefde onveranderlijk het toontje: 'Hoe is het mogelijk dat onze noorderburen zo hard zijn'. In december is in België een wet van kracht geworden die de rechten van 'niet begeleide minderjarige vreemdelingen' verankert. "Die wet moet hartverscheurende uitwijzingen als bij Mauro vermijden", merkte een verslaggeefster van de zender VTM op, in een reportage over een Afghaanse jongen in een Belgisch pleeggezin. Niet zo hartverscheurend als in Nederland dus, maar het beleid in België is wel een janboel, stelt Anne-Françoise Beguin van Service Droit de Jeunes, de vereniging voor kinderrechten. "De beoordelingen zijn totaal niet systematisch."

Maar de Belgische regering is er niet op uit asielzoekers buiten de deur te houden, zeggen ingewijden. De toenmalige regering-Van Rompuy besloot in 2009 tot een generaal pardon voor 'vreemdelingen die onacceptabel lang in de asielprocedure zitten'. Afhankelijk van de situatie was 'onacceptabel' een periode van tussen de drie en vijf jaar. Van Rompuy wilde ook een einde maken aan 'urgente humanitaire misstanden', zoals ouders met schoolgaande kinderen die al jaren illegaal in België werken. De beoordeling van dossiers voor het generaal pardon heeft grote achterstand opgelopen.

De nieuwe ministersploeg van Di Rupo heeft het probleem onderkend. In de vorige regering was er nog een aparte staatssecretaris voor sociale integratie en asielopvang en een andere voor het vreemdelingenbeleid. Nu is er één staatssecretaris voor beide terreinen.

Duitsland: Wie goed presteert op school, mag blijven
Vorig jaar heeft de Duitse bondsdag na veel vijven en zessen besloten, dat vluchtelingkinderen mogen blijven wanneer ze aan een aantal voorwaarden voldoen. Ook hun ouders, broers en zussen mogen dan blijven.

De nieuwe wet geldt voor jongeren die langer dan zes jaar in de Bondsrepubliek leven en zes jaar lang 'succesvol' een school hebben bezocht of een erkende opleiding hebben afgesloten. Ook moet de jongere goed thuis zijn in de Duitse samenleving, bijvoorbeeld, zoals een minister het verwoordde, lid zijn van een sportvereniging of van de vrijwillige brandweer.

De ouders mogen blijven wanneer die bij hun asielaanvraag geen valse informatie hebben verstrekt en geen strafblad hebben. Bovendien moeten ze 'overwegend' in hun eigen levensonderhoud kunnen voorzien. Dat laatste is nogal lastig, vinden vluchtelingenorganisaties, omdat ze tijdens de asielprocedure niet mogen werken.

De koepel van het vluchtelingenwerk, Pro Asyl, valt vooral over de eis van 'succesvol' schoolbezoek. De jongeren komen daardoor onder grote druk te staan, terwijl ze vaak al een achterstand hebben. Een slecht cijfer kan uitzetting van het hele gezin tot gevolg hebben. Ook de leraar die het cijfer geeft, kan in gewetensnood komen.

De wetswijziging selecteert op nuttigheid en niet op menselijkheid, vindt Pro Asyl. Naar schatting zullen slechts 7000 mensen van de regeling profiteren, terwijl het om een groep van circa 86.000 asielzoekers met een voorlopige status gaat. Voor de anderen blijft het verblijf in de Bondsrepubliek onzeker.

Denemarken: Hoop voor Ripa, Sirapat en Zichun
Ook in Denemarken waren er de afgelopen jaren een aantal keer verhitte debatten over het terugsturen van kinderen. Sirapat van dertien moest terug naar Thailand. Hij had daar geen familie en woont nu bij een bejaarde leraar. De kleine Zichun (7) moest terug naar China, waar ze terechtkon bij haar hoogbejaarde en zieke grootouders.

Sirapat en Zichun moesten het land uit omdat zij volgens de Deense regels geen 'integratiepotentieel' zouden hebben. Zelfs Ripa, van ruim vijf jaar, was te oud voor succesvolle integratie. Dat kwam omdat deze kinderen meer dan twee jaar later dan hun ouder(s) in Denemarken arriveerden. Te laat volgens de Deense wet.

In 2004 werd de wet op gezinshereniging aangescherpt door de toenmalige centrum-rechtse regering. Sindsdien zijn zo'n 800 kinderen onder de vijftien teruggestuurd. Daaronder waren zelfs kinderen van twee jaar oud. Het leidde tot heftige commotie, waarbij onderwijzers, buren en klasgenootjes vaak het voortouw namen.

Maar nu is er weer hoop voor Ripa, Sirapat en Zichun en andere kinderen. In september, bij het aantreden van de nieuwe centrumlinkse coalitie, kondigde de minister versoepelingen aan van de immigratieregels. "Kinderen mogen niet in de klem komen", verklaarden de regeringspartijen eensgezind. Maar over hoe dat precies moet gebeuren, zijn zij nog verdeeld. Om te voorkomen dat jonge kinderen in de tussentijd toch worden uitgewezen, maakte de regering net voor Kerst bekend dat alle uitwijzingszaken in de ijskast worden gezet.

De regel van de tweejaarsperiode tussen de aankomst van de ouder(s) en die van het kind wordt waarschijnlijk versoepeld. Andere controversiële regels blijven naar alle waarschijnlijkheid gehandhaafd. Zoals die van de 'verknochtingseis', waarbij de autoriteiten kijken in hoeverre ouders meer 'verknocht' zijn aan Denemarken dan aan het land van herkomst. Hierbij kijkt men naar werk, opleiding, familie en beheersing van de Deense taal.

Spanje: ruimhartig asielbeleid binnen Europa vaak bekritiseerd
Spanje kent relatief weinig verhalen van gezinnen die na vijf of acht jaar toch nog terug moeten naar het land van herkomst. Dat heeft een aantal oorzaken. Tot 2006 kende het land diverse malen een generaal pardon toe waardoor twee miljoen illegalen een verblijfsvergunning kregen. Het ruimhartige Spaanse asielbeleid is vaak bekritiseerd binnen Europa.

Ten tweede verloopt de Spaanse asielprocedure relatief snel. Binnen een jaar wordt beslist of iemand al dan niet kan blijven. Gezinnen of individuen die weg moeten, krijgen daarna een brief waarin staat dat ze twee weken de tijd hebben. Wie niet aan de oproep gehoor geeft, verdwijnt in de illegaliteit. Spanje zit niet actief achter de uitzettingen aan. Wie illegaal is, kan zich overigens inschrijven bij de gemeente, wat vervolgens recht geeft op onderwijs en gezondheidszorg.

Een deel van de illegalen zoekt vervolgens een pro-deo advocaat. Deze advocaten gaan vaak net zo lang in beroep totdat de asielzoeker in aanmerking komt voor een verblijfsvergunning. De eisen hiervoor zijn: drie jaar woonachtig in Spanje, geen strafblad en een baan.

Maar het gaat niet altijd zo gemakkelijk, en het lukt niet altijd. Een jongen die geboren was in Spanje, moest op zijn achttiende toch het land verlaten. Net als een studente afkomstig uit de Sahara. Zelfs haar nierziekte, waarvoor ze middenin de woestijn niet behandeld kon worden, telde niet als argument om haar te laten blijven.

Het verhaal van Mohammed en zijn 17-jarige zoon haalde afgelopen zomer de media. De zoon, die een beroepsopleiding volgde en lid was van een sportvereniging, moest terug naar Marokko. Zijn verblijfsvergunning werd niet verlengd, omdat zijn vader niet genoeg geld zou hebben zijn gezin te onderhouden. Mohammed tekende bezwaar aan maar de rechter bleek onverbiddelijk.

Frankrijk: korte procedures, dus geen 'worteling'
De Franse asielwetgeving kent veel minder mogelijkheden om steeds weer in beroep te gaan dan de Nederlandse. Een procedure duurt twee jaar, maar dan is er ook echt duidelijkheid of de asielzoeker kan blijven of niet. Wie is afgewezen kan dan eventueel nog terecht bij de Conseil d'Etat, de Franse Raad van State, maar dan alleen als er nieuwe elementen zijn die een nieuwe aanvraag rechtvaardigen. Door de korte procedures lijkt de kans op worteling van asielkinderen in Frankrijk kleiner.

In het verleden hebben scholen en mensenrechtenorganisaties desondanks veel actie gevoerd voor kinderen die met uitzetting werden bedreigd. Vaak gaat het dan om kinderen van illegalen, die wel al langer in het land verblijven. Maar een geval dat lijkt op de kwestie-Sahar of de kwestie-Mauro, en dat zoveel publiciteit kreeg en verhitte debatten opleverde, is er in Frankrijk de laatste jaren niet geweest.

In Frankrijk verbleven in 2011 driehonderd kinderen in gesloten centra met hun ouders, wachtend op hun vertrek. France Terre d'Asile, het Franse vluchtelingenwerk, protesteert tegen het vasthouden van kinderen in de uitzetcentra. Volgens directeur Pierre Henry is dit 'duidelijk in strijd' met internationale overeenkomsten over rechten van minderjarigen. Maar kinderen zijn in het hele asieldebat momenteel geen thema, constateert ook Henry.

Probleem is volgens hem vooral het huidige klimaat rond immigratie in Frankrijk. "Het gaat hier in de discussie en in het debat op initiatief van president Sarkozy en het extreem-rechtse Front National vaak over de nationale identiteit, de dubbele nationaliteit en het veronderstelde niet integreren van sommige immigranten. Concreet leidt het vooral tot een harder beleid: minder immigratie, dat is het doel." In 2011 werden 32.912 immigranten uitgezet. Het aantal naturalisaties daalde met 30 procent.

Engeland: een pardon om menselijk lijden te voorkomen
Tijdens de Britse verkiezingen in 2010 maakten de Liberaal Democraten zich sterk voor het verbeteren van de omstandigheden voor kinderen die met hun ouders vastzaten in asielzoekerscentra, in afwachting van uitzetting. Zij zouden niet meer als gevangenen behandeld mogen worden. De nieuwe maatregelen om detentie van 'asielkinderen' te voorkomen kregen recent veel aandacht.

Maar die andacht gold niet de vraag of het moreel te verantwoorden is om 'gewortelde' gezinnen en hun kinderen na jaren van wachten door langdurige procedures alsnog naar hun moederland terug te sturen. Evenmin als gevallen zoals Mauro, waarvan er in Engeland vele zijn.

"Het is heel moeilijk publieke campagnes te voeren voor deze kinderen", zegt Michael Collins, van de Nationale Coalitie voor Anti-Deportatie Campagnes. "Zij hebben vaak geen goed netwerk om hen heen dat hen kan steunen. En kinderen moeten hoe dan ook worden beschermd."

Wel is het zo dat veel asielzoekers, zo'n 161.000 volgens cijfers van de vaste Kamercommissie voor Binnenlandse Zaken, afgelopen maanden asiel kregen simpelweg omdat ze al jaren - minimaal zes tot acht jaar - op behandeling van hun zaak wachtten. Het UK Border Agency had tot doel om afgelopen zomer een achterstand in het verwerken van 400.000 tot 450.000 asielaanvragen - opgebouwd in de jaren negentig - af te handelen.

Omdat veel van deze mensen inmiddels een leven in hun nieuwe land hadden opgebouwd, werd hun aanvraag gehonoreerd. Bij een rechter hadden ze anders een goede kans gehad op grond van artikel 8 (recht op gezinsleven) van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens een eventuele weigering aan te vechten. "Dit was in de praktijk een pardon", oordeelde de Kamercommissie, die aandrong op verbetering van de initiële behandeling van zaken om vertraging, geldverspilling en menselijk lijden te voorkomen.

undefined