Elk kind in de knel is er een te veel

Van alle kinderen in de wereld zijn die in Nederland het gelukkigst, blijkt uit onderzoek van Unicef. Dat geldt voor 95 procent, zegt Kinderombudsman Marc Dullaert. Van die andere 5 procent worden volgens hem de kinderrechten met voeten getreden. "Dan hebben we het over ruim een half miljoen kinderen. In het Aerdenhout van de wereld: we zouden ons moeten doodschamen."

Genoeg werk aan de winkel. En voor de overheid allerminst reden zelfgenoegzaam achterover te leunen dus, stelt Dullaert op de 25ste verjaardag van het VN Kinderrechtenverdrag, vandaag. Voor Trouw schetst hij vijf groepen kinderen die hier echt in de knel zitten.

undefined

1. Kinderen in armoede Aantal kinderen: 377.000

Artikel 6 Recht op leven en ontwikkeling: Ieder kind heeft het recht op leven. De overheid waarborgt zoveel mogelijk het overleven en de ontwikkeling van het kind. Artikel 27 Levensstandaard: Ieder kind heeft recht op een levensstandaard die voldoende is voor zijn of haar lichamelijke, geestelijke, intellectuele, zedelijke en maatschappelijke ontwikkeling. Ouders zijn primair verantwoordelijk voor de levensomstandigheden van het kind maar de overheid moet hen hierbij helpen door bijstand en ondersteuning zodat het kind op zijn minst voldoende eten en kleding en adequate huisvesting heeft.

De situatie: "We hebben de gelukkigste kinderen ter wereld en een ander ranglijstje toont aan dat we in de top-10 van rijkste landen staan. Toch groeit een op de negen kinderen hier op onder de armoedegrens.

"Armoede is: zonder ontbijt naar school, in zomerkleren de winter in. Maar heel erg is ook de spirituele armoede. Het zit in het hoofd van kinderen. Hun perspectief houdt op aan het einde van de week.

"Zijn we dan al uit huis gezet? Is het gas afgesloten? Hoeveel geruzie over geld zal er thuis dan alweer zijn geweest? Deze kinderen dromen niet over een toekomst. Als je met ze over een vervolgopleiding praat, dan moet die niet zo lang zijn. Anders is-ie zo duur. Of het moet een opleiding zijn zonder al te veel kostbare boeken."

En nu? "We hebben het kindpakket samengesteld. Veel armoedebeleid van gemeenten gaat via de ouders die die steun dan gebruiken om gaten te dichten. Dit is echt kindgericht, met basisbenodigdheden als kleding, zwemles, pasjes voor de bibliotheek en openbaar vervoer. In 13 procent van de gemeenten wordt daar nu mee gewerkt, ik hoop dat dat zich als een olievlek uitbreidt.

"Dat is op gemeenteniveau. Ik vind ook dat de overheid dit een stuk hoger op de agenda zou moeten zetten. Ik hoor nog te vaak: 'Armoede in Nederland... nee, dat bestaat niet'. Er wordt schamper over gedaan: 'In de oorlog was het pas erg'. Het wordt tijd dat we die houding afschudden."

undefined

2. Kindermishandeling Aantal kinderen: 118.000 (mishandeld, of zwaar verwaarloosd)

Artikel 19 Bescherming tegen kindermishandeling: Het kind heeft recht op bescherming tegen alle vormen van lichamelijke en geestelijke mishandeling en verwaarlozing zowel in het gezin als daarbuiten. De overheid neemt maatregelen ter preventie en signalering hiervan en zorgt voor opvang en behandeling.

De situatie: "Sinds 2005 heeft de overheid miljoenen gepompt in preventie. Maar toen ik in 2011 aantrad bleek dat geld toch vooral in plannen en beleid te zijn gestoken, in papieren tijgers.

"Als er in Nederland tienduizend mensen de griep hebben, heet dat een epidemie. Hebben er 20.000 nekkramp dan heet dat een pandemie. Dan wordt er groot alarm geslagen en is Nederland te klein. Maar bij kindermishandeling en verwaarlozing accepteren we al jaren dat cijfer van 118.000, met de standaardaanvulling dat dat 'waarschijnlijk het topje van de ijsberg' is.

"Qua preventie en qua nazorg is het hier nog steeds slecht geregeld. Er komen jaarlijks ruim 20.000 meldingen bij de AMK's binnen. Maar wat dan? Volgens de richtlijnen moeten die kinderen een dokter en een psychiater spreken. Maar of dat gebeurt, niemand weet het. Die kinderen verdwijnen zomaar van de radar. En waar wel geholpen werd, ging de aandacht vooral naar de ouders en werd het kind vergeten. "

En nu? "We hebben het Kind Veilig Preventiepakket samengesteld. In 150 gemeenten wordt daar nu mee gewerkt. De overheid zou de moed moeten hebben een doel te stellen. Ik zou willen dat alle betrokken partijen zich committeren aan dit: per 1 januari 2018 is het aantal van 118.000 met 50 procent afgenomen."

undefined

3. Kinderen in vechtscheidingen Aantal: 16.000 kinderen

Artikel 9 Scheiding kind en ouders: Het kind heeft recht bij de ouders te leven en op omgang met beide ouders als het kind van een of beide ouders gescheiden is, tenzij dit niet in zijn belang is. In procedures hierover moet naar de mening van kinderen en ouders worden geluisterd.

De situatie: "Het verplichte ouderschapsplan werkt niet. Het is in te veel gevallen een documentje met een kwantitatieve verdeling van de boedel geworden. Met de rekenmachine in de hand, ook wat betreft de verdeling van de kinderen. En eigenlijk moet ook het kind worden gehoord, maar te vaak is dat een wassen neus, elke rechter springt daar anders mee om.

"Veel scheidingen verlopen problematisch, ouders vechten elkaar de tent uit over omgangsregelingen en alimentatie en verliezen het belang van de kinderen uit het oog.

"Uit onderzoek is bekend dat het niet de scheiding op zich is die schadelijk is voor kinderen, maar wel een voortdurende strijd, waarbij ouders elkaar beschuldigen, beschimpen en bevechten. Hun kinderen kampen met angst, verdriet, loyaliteitsconflicten en schuldgevoel. Ik kom vechtscheidingen tegen die drie tot vijf jaar duren."

En nu? "Ik pleit voor verplichte mediation. Dat werkt in de Scandinavische landen heel goed. En komen ouders er in drie sessies niet uit, dan moet er net als in Duitsland een bijzonder curator worden aangesteld die het belang van het kind behartigt. Een regierechter moet die ouders dwingen er snel en netjes uit te komen. Lukt dat niet, dan neemt hij de beslissingen. Ik hoor wel eens dat dat een dure oplossing is. Maar wat kost dat eindeloze geruzie met al die zittingen? En veel erger: wat kost dat de kinderen?"

undefined

4/5. Gepeste kinderen en asielkinderen

Natuurlijk zijn er meer groepen, zegt Dullaert. Elk kind in de knel is er een te veel. Hij wijst nog op de gepeste kinderen. Een op de tien basisschoolleerlingen wordt structureel gepest. Dit gebeurt niet alleen in de klaslokalen en op het schoolplein, maar ook online. "Ik hoor te vaak: 'Ach wat...dat is van alle tijden'."

Pesten is volgens Dullaert een schending van bijvoorbeeld:

Artikel 2 Non-discriminatie: Alle rechten gelden voor alle kinderen, zonder uitzonderingen. De overheid neemt maatregelen om alle rechten te realiseren en moet ervoor zorgen dat elk kind wordt beschermd tegen discriminatie.

Het kan soms ook gaan om het recht op een veilige omgeving, of het recht op onderwijs: Artikel 28: De handhaving van de discipline op school moet de menselijke waardigheid en kinderrechten respecteren.

Tot slot noemt Dullaert nog de kinderen van migranten. Volgens het kinderrechtenverdrag is een land verantwoordelijk voor alle kinderen binnen de landsgrenzen. Maar hier hebben kinderen met een paspoort meer rechten dan kinderen zonder, stelt de Kinderombudsman.

"Voor Nederlandse kinderen staat hun individuele belang voorop. Als het thuis niet gaat, kunnen de ouders uit de ouderlijke macht worden gezet. Bij asielkinderen is hun individuele belang ondergeschikt aan de asielprocedure. Zij worden gezien als lastige bagage. Alleen de ouders tellen in de procedure. Dat is meten met twee maten. Dat kan echt niet."

undefined