'Eindelijk neemt iemand verantwoordelijkheid voor Zuid-Korea'

Ook de Noord-Koreanen hebben al door wie bezuiden de gedemilitariseerde zone de lakens uitdeelt. En dus begonnen deze week de Noord-Koreaanse propaganda-luidsprekers bij de grens allerlei lelijks te blèren over Kim. “Het Zuid-Koreaanse volk heeft niets te verwachten van zijn nieuwe president”, riepen de Noord-Koreanen. Zij waarschuwden hun zuiderburen voor Kims “gesuikerde, onrealistische beloftes”.

Milder luidde deze week het oordeel van de Washington Post over de man, die er al een kwart eeuw in Zuid-Korea's politiek heeft opzitten - zij het tot nog toe altijd in de oppositie. In een interview met de krant zei Kim allerlei dingen die het Westen graag hoort, maar die nochtans in Azië bepaald geen gemeengoed zijn. Zo stelde hij dat Azië de huidige crisis te danken heeft aan zijn autoritaire leiders, die hun lichtschuwe politieke en financiële systemen angstvallig blijven afschermen.

“De fundamentele oorzaak van de financiële crisis, inclusief die hier in Korea, is volgens mij de nadruk op economische groei boven democratische hervormingen”, zei Kim ondermeer. “Als we ware democratie hadden gehad in Korea, dan was de onderhandse intimiteit tussen zaken, regering en corruptie niet zo groot geweest als nu.”

De kritiek zal Kim niet in dank worden afgenomen door vakbroeders als de Maleisische premier Mahathir, de Indonesische president Soeharto, en zelfs de Hongkongse leider Tung Chee-hwa - leiders die (zij het in nogal verschillende omstandigheden) de geneugten van het 'Aziatische model' bepleiten. Sterk leiderschap is in onze cultuur belangrijker dan democratie, daar komt hun theorie ongeveer op neer.

Kim heeft nog anderhalve maand om zich in te werken, en fouten als die van een paar weken geleden te vermijden. Zo beloofde hij in zijn campagne, tot onsteltenis van internationale investeerders en waarnemers, dat hij de voorwaarden van het IMF voor de record-miljardensteun aan zijn land zou 'heronderhandelen'. Pal na zijn verkiezing bracht Kim na inzage van de boeken de koersen een gevoelige klap toe, door in een vlaag van suïcidale openhartigheid te melden dat Zuid-Korea's faillissement “een kwestie van een maand, nee, zelfs een dag” was.

Sindsdien heeft Kim geen uitglijders meer gemaakt, wat ertoe leidt dat de stemming voorzichtig omslaat in zijn voordeel - ook in de zakenwereld, waar hij niet favoriet was. Begin deze week ontving Kim in allerhartelijkste sfeer de multi-miljardair George Soros, de Hongaarse valuta-speculant die volgens de Maleisische premier Mahathir het kwade genie is achter de crisis. Soros beloofde weer te investeren in Zuid-Korea, nu dat onder Kims leiderschap de goede weg is ingeslagen.

Massa-ontslagen

Maar Kim is er nog lang niet. Deze week belooft spannend te worden. Op Kims instigatie nam het parlement op 29 december een serie wetten aan die het financiëel systeem op de schop nemen. Vanaf donderdag buigt het parlement zich drie dagen lang over een volgend rondje wetswijzigingen, die de weg moeten vrijmaken voor massa-ontslagen, met name in de financiële sector. Zulke ontslagen zijn in het land traditioneel taboe. Vorig jaar haalden de vakbonden de overwinning in een felle strijd voor behoud van de verworven rechten. Maar dat was voordat de crisis toesloeg, en inmiddels leggen velen zich neer bij het onvermijdelijke. Toch dreigt de militante Zuid-Koreaanse vakcentrale KCTU, circa 550 000 werknemers sterk, de komende week massale acties te houden.

Kim heeft zijn verkiezing niet alleen te danken aan de steun van gematigde vakbonden, maar ook aan het strategische verbond dat zijn partij, het Nationaal Congres voor Nieuwe Politiek, aanging met de conservatieve ULD-partij. NCNP en ULD hebben afgesproken dat zij in februari ieder met elf ministers een coalitie-kabinet zullen vormen. De sterke man van de ULD, Kim Jong-pil, zal naar verwachting wederom het premierschap bekleden. Maar uitgerekend ex-premier Kim Jong-pil is een van de 'founding fathers' van Zuid-Korea's economische model, dat gedomineerd wordt door almachtige conglomeraten, de zogeheten chaebols.

Zal het Kim lukken om zijn elftal straks te laten samenspelen met dat van de ULD, in plaats van er een wedstrijd tegen elkaar van te maken? “Onze politieke cultuur neigt naar centralisatie van macht”, citeerde deze week het tijdschrift Far Eastern Economic Review een politiek analist. “Onze politici zijn niet gewend aan de kunst van het compromis, die zo cruciaal is voor het succes van iedere coalitie.”

Maar het tijdschrift noteert hoopvol dat Kim sinds zijn verkiezing alles heeft gedaan wat van een verstandig politicus verwacht mag worden. “Eindelijk neemt iemand de verantwoordelijkheid voor Korea”, zegt een westerse bankier in Seoul tegen het blad. “Het land heeft weer iemand die het stuur in handen houdt.”