Effectief altruïsme: Geld verdienen om het weg te geven

De schrijver

Peter Singer (1946) is hoogleraar bio-ethiek in Princeton en Melbourne. Hij maakte in de jaren zeventig naam met een boek waarin hij betoogde dat het lijden van dieren net zoveel aandacht verdient als dat van mensen. Het had sterke invloed op de dierenrechtenbeweging. Ook Singers andere boeken over toegepaste ethiek zijn in tientallen talen vertaald.

De voorgeschiedenis

Als zeventigjarige professor is Peter Singer in een nieuwe bloeiperiode beland. Zijn werk wordt ontdekt en toegepast door mensen in de hele wereld, met name door millennials, niet zelden steenrijk. Het begon met een aantal hedgefund-bankiers, die zoveel geld verdienden dat ze flinke bedragen wilden gaan weggeven. Ze wilden alleen graag weten welke goede doelen het meest effectief waren. Daar bleek nauwelijks onderzoek naar te zijn gedaan. Ze richtten zelf een organisatie op die hier verandering in bracht: Give Well. In Oxford begon een jonge filosoof een beweging die mensen stimuleert om tien procent van hun inkomen weg te geven. Deze en andere pioniers hadden gemeen dat ze een oud artikel van Singer als inspiratiebron beschouwden, over onze plicht tegenover hongerlijders. Ze zochten contact met de filosoof en hij is sindsdien de uitlegger van het 'effectief altruïsme', 'een filosofie en een sociale beweging die met behulp van bewijsmateriaal en logisch redeneren de effectiefste methoden om de wereld te verbeteren aan het ontdekken is'.

Het uitgangspunt

Singer is een aanhanger van het utilitarisme, de stroming in de filosofie die stelt dat we moeten streven naar het verminderen van lijden en ellende in de wereld en het maximaliseren van het goede. Wanneer je dat in al zijn consequenties doordenkt - zoals Singer al zijn leven lang doet - is het geen gemakkelijke opgave. Je zal allereerst moeten ophouden met het steunen van goede doelen omdat ze je aanspreken met een aangrijpend beeld of verhaal en je keuze voortaan baseren op wetenschappelijke analyses: Welk doel redt met het minste geld de meeste levens? (Antwoord: malariabestrijding.) Bovendien moet je waarschijnlijk veel meer geven dan je nu doet, want volgens Singer leidt je pas een ethisch leven als je minstens 5 à 10 procent van je inkomen weggeeft aan mensen die het minder hebben. Hoe rijker je wordt, hoe verder je dit percentage kan opschroeven. In het boek wemelt het van de jonge miljonairs die hun sportauto's hebben weggedaan (of deze überhaupt nooit hebben gekocht) en voortaan 'verdienen om te geven'. Aan jonge mensen luidt nu, ietwat bot samengevat, het advies: Kies een loopbaan waarin je veel geld verdient, des te meer kan je gaan weggeven.

Reden om dit boek niet te lezen

Gaat Singer niet te makkelijk voorbij aan de negatieve gevolgen van hyperkapitalisme en extreme ongelijkheid? En is het bijvoorbeeld ethisch verantwoord om eerst bij een investeringsbank te gaan werken die allerlei lelijke dingen mogelijk maakt (wapenhandel, vervuiling, uitbuiting), om vervolgens met het mega-salaris dat je ermee verdient de filantroop te gaan uithangen? Singer bespreekt dit soort tegenargumenten zelf ook. Hij denkt dat degene die bij die bank gaat werken juist meer invloed kan hebben op eventuele onethische investeringen. Hij breekt tussendoor ook een lans voor het kapitalisme, dat volgens hem meer mensen aan de armoede heeft onttrokken dan enig ander systeem. En klagen over de extreem rijken acht hij onzinnig. Zolang ze maar veel doneren is er niets mis met rijkdom, vindt Singer. Op wereldschaal zijn wij zelf trouwens ook extreem rijk.

Reden om dit boek wel te lezen

De aan wereldverbetering toegewijde logica van Singer kan je moeilijk naast je neerleggen. Het is bijzonder om te lezen hoe mensen in heel verschillende situaties ervoor kiezen om effectief altruïst te worden, beslist niet alleen de rijken, maar ook modale verdieners. Als bonus vinden ze 'vervulling' in hun leven. Weinig levende filosofen kunnen zeggen dat hun ideeën de basis vormen voor een beweging die de wereld aantoonbaar effectief verbetert. Is er voor een praktisch ethicus iets hogers denkbaar?