Effecteninstelling heeft ook zorgplicht
Dat een ouder een zorgplicht heeft voor een kind, klinkt logisch. Maar een financiële instelling die een 'zorgplicht' heeft voor haar klanten? Dat lijkt wel de omgekeerde wereld.
Toch is deze zorgplicht ter bescherming van beleggers momenteel een hot item bij banken, verzekeraars en de toezichthouder, de Autoriteit Financiële Markten (AFM).
Ruwweg bestaan er twee typen 'bescherming'. Ten eerste is er de saldotoets. Daarmee wordt de vraag beantwoord: 'Heeft deze klant wel voldoende vermogen om te handelen?' Ten tweede is er de zorgplicht. Hier luidt de vraag: 'Heeft deze klant wel het juiste beleggersprofiel om op deze manier te handelen?' Kort door de bocht: als het beleggersprofiel uitwijst dat de klant een voorzichtige belegger is, zal de effecteninstelling ontraden om in risicovolle segmenten te gaan beleggen.
Per 1januari 2002 zijn effecteninstellingen verplicht om van iedere individuele belegger een cliëntenprofiel samen te stellen. Dit profiel verschaft de instelling informatie over de financiële positie, de ervaring met beleggingen en de beleggingsdoelstellingen. Doel van het profiel is te waarborgen dat de dienstverlening aansluit op de persoonlijke situatie, ervaring en doelstellingen.
Niemand is verplicht om dit formulier in te vullen en te ondertekenen. Maar wie het niet doet, loopt wel de kans dat de effecteninstelling geen verantwoording meer kan nemen voor de beleggingen en zelfs kan besluiten om de dienstverlening niet te continueren. Wanneer de dienstverlening toch wordt voortgezet, zal dit veelal in aangepaste vorm zijn. Want, zo staat in de regels van toezichthouder AFM: 'Als gevolg van het ontbreken van een cliëntenprofiel is de bank niet in staat om haar dienstverlening aan te sluiten op de persoonlijke omstandigheden van de cliënt. De beleggersbescherming jegens de cliënt is in een dergelijke situatie veelal beperkt tot de saldotoets.'
Volgens AFM-woordvoerder Werner van Bastelaar is het verstandig om de banken inzicht te geven in uw beleggingsdoelstellingen door het invullen van dit profiel. ,,Aangezien het cliëntenprofiel een belangrijk instrument is voor de beleggersbescherming, willen wij graag benadrukken dat wij hechten aan het opstellen van cliëntenprofielen en dat het profiel in het belang van de cliënt is'', aldus Van Bastelaar.
Of de effecteninstelling de zorgplicht vervolgens voldoende nakomt, is ook een zaak van AFM. Zo heeft de toezichthouder geoordeeld dat Dexia in de zaak tegen gedupeerde Legio Lease-beleggers niet alleen onjuiste, onvolledige en misleidende informatie heeft verspreid, maar ook haar zorgplicht jegens klanten niet is nagekomen. De bank zal daarvoor worden beboet. Waar de reikwijdte van deze zorgplicht ligt, zal jurisprudentie overigens nog moeten uitwijzen.
