Een zeer ongemakkelijk gesprek vereist een omweg

Laatst lag ik op bed naast een meisje dat ik (emotioneel) pijn heb gedaan. Ik durfde haar niet aan te kijken, want ik wist dat ik aan haar gezicht zou zien dat ze pijn had en ik wilde dat niet zien. We lagen allebei op onze rug; het was ochtend, buiten stormde het.

Het meisje sprak. Ze wilde me vertellen wat ze voelde en ik luisterde goed. Of in elk geval probeerde ik goed te luisteren. Ik volgde wat ze zei, maar ik begreep niet wat er mis was gegaan.

Je hoeft ook niet altijd te begrijpen wat er mis is gegaan, soms gaan de dingen gewoon mis.

Begrijpen

Toch wilde ik mijn best doen om haar pijn te begrijpen. Omdat het meisje mij iets wilde vertellen wat ze zelf niet onder woorden kon brengen, zette ze een podcast aan, met de titel: How should we begin? Het is een podcast van de Belgische relatietherapeut en seksuoloog Esther Perel, van wie onlangs het boek ‘Liefde in verhouding - een nieuw perspectief op trouw en ontrouw’ is verschenen.

Het gesprek dat door de kamer galmde ging ook over ontrouw, en hoe je elkaar daarna (eventueel) toch weer kunt vinden. Het meisje en ik luisterden er samen naar. De kat gooide een plant van de vensterbank, maar verder was het stil. We lagen op haar bed en luisterden. Of eigenlijk speelde ik iemand na die luisterde. Omdat ik veel meer bezig was met de schoonheid van het moment, dan met de inhoud van de gesproken woorden.

Ik dacht: het gaat niet om die podcast, het gaat niet om de pijn van die man en die vrouw in de praktijk bij Perel, en zelfs niet om de pijn van dit meisje. Het gaat erom dat je soms andere manieren zoekt om iemand iets te laten begrijpen, een manier om de stilte te doorbreken. We hoefden nu alleen maar naast elkaar te liggen en te oordelen over anderen, ook al gebruikten we die anderen misschien om te oordelen over onszelf.

Soaps

Een vriendin van mij kan niet met haar moeder praten over haar problemen. En dus kijken ze samen soaps. Na afloop praten ze passioneel over de personages. Ze hebben de stilte (via een omweg) doorbroken. Nu maak ik wellicht een grote stap naar ontrouw. Maar in zekere zin is dat ook een manier - en vaak een pijnlijke omweg - om de stilte te doorbreken, om een nieuw gesprek aan te gaan.

In een interview met NRC Handelsblad zei Esther Perel dat mensen om ontelbaar veel redenen vreemdgaan. Eén thema treedt echter herhaaldelijk op; verhoudingen als een vorm van zelfontdekking. De meeste mensen in Perels praktijk zeggen dat ze weer voelen dat ze leven, en dat het zelfverraad zou zijn die gevoelens te ontkennen. Perel noemt een affaire een poëtische vlucht. Ik sluit niet uit dat veel mensen kwaad worden als een affaire plotseling gelijk wordt gesteld met poëzie. En toch kan ik uit ervaring zeggen dat ongeveer niets zo poëtisch is als een affaire.

Ruim een jaar geleden had ik een affaire met een getrouwde vrouw. Dat duurde een paar maanden. Zij koos voor haar gezin. We besloten elkaar in elk geval een jaar niet te zien. Laatst kwam ik haar toevallig tegen in een boekhandel. Vanzelfsprekend schrokken we. Ik durfde niet met haar te praten. Ik zei ‘hoi’ en zij ‘hallo’ en we glimlachten naar elkaar.

Op miraculeuze wijze

De boekhandelaar, die op miraculeuze wijze iets had meegekregen van die affaire, moet medelijden met ons hebben gehad. Of misschien was ze wel gewoon nieuwsgierig. Want terwijl wij verstandigerwijs besloten hadden elkaar slechts gedag te zeggen, begon zij over een kinderboek dat we per se zouden moeten lezen, te weten ‘Lampje’ van Annet Schaap. “Ik heb geen kinderen”, probeerde ik mezelf te redden. Maar de boekhandelaar liet ons niet zomaar gaan. Ik weet niet hoe lang het geduurd heeft, de tijd hield weer eens op te bestaan, maar ze heeft ons de complete inhoud van het boek naverteld in die winkel. Net zolang tot de vrouw op wie ik zo verliefd was en ik de slappe lach kregen. Iemand had onze stilte verbroken, via een omweg hoorden we weer even bij elkaar.

We liepen samen naar buiten en ik vroeg hoe het met haar ging. We stonden midden op straat en we bleven maar praten en praten. Ik heb geen woord onthouden van wat we elkaar ‘te vertellen’ hadden. We wilden simpelweg zo lang mogelijk samen zijn, omdat we allebei wisten dat het straks weer voorbij moest zijn.

Andere versie

Ik dacht aan de woorden van Perel. “We zijn niet zozeer op zoek naar een geliefde als naar een andere versie van onszelf. En het is dikwijls niet onze partner die we willen verlaten, maar wie we zelf geworden zijn.”

Toen die vrouw de straat uit liep, opnieuw van mij vandaan, terug naar haar gezin en ik haar nakeek tot ze de hoek om was, hoopte ik dat ze nu thuis zichzelf geworden was. Maar dat was ik natuurlijk weer vergeten te zeggen.