Een wijntje en een lijntje tijdens eerste weken zwangerschap: hoe erg is dat?

Hoe erg is het dat zijn vriendin tijdens de eerste weken van haar zwangerschap stevig heeft gedronken, cocaïne heeft gebruikt en heeft gerookt, vraagt een lezer zich af. Pas anderhalve week geleden kwamen ze erachter dat zij al ongeveer een maand zwanger was.

Aan de verloskundige is gevraagd hoe erg die weekenden met coke, drank en sigaretten nu precies waren. Ze had hen enigszins gerustgesteld door te zeggen dat het embryo tijdens de eerste twee weken voor voeding en zuurstof nog niet van de moeder afhankelijk was, en op een eigen reserve teerde. "Dat is toch te kort door de bocht", zegt Nori Jorna, klinisch verloskundige in het AMC en coördinator van de polikliniek voor zwangere vrouwen met drugsgerelateerde problemen.

Incidenteel drugsgebruik bij zwangeren in het uitgaanscircuit komt ze geregeld tegen. "Zelfs in de eerste week, als het embryo zich langs de wand van de eileider in de richting van de baarmoeder beweegt, is er al contact met de moeder. Van alcohol, medicijnen en drugs is bekend dat ze dan al negatieve invloed kunnen uitoefenen. In de tweede week, bij de innesteling, worden de eerste, kleine bloedvaatjes al aangelegd."

Zowel roken, alcohol als cocaïne veroorzaken bloedvatvernauwing wat tot complicaties kan leiden, zoals een zwangerschapsvergiftiging, het plotseling loslaten van de placenta, of een groeiachterstand van het kindje. Op de lange termijn kan stevig alcoholgebruik het foetaal alcohol syndroom (FAS) veroorzaken, wat zich uit in een verminderde hersenontwikkeling en een afwijkend gelaat. Chronisch drugsgebruik vergroot onder meer de kans op een kind met ADHD, slechte schoolprestaties en de kans dat het kind aan drugs verslaafd raakt.

Tekst loopt door onder afbeelding.

Risico

Maar wat is het risico nou precies ? "Er is geen model waar je informatie instopt en waar een kansberekening uitkomt", zegt Jorna. "Je kunt dat eigenlijk alleen goed onderzoeken met twee groepen, waarbij je de ene groep coke laat gebruiken en de andere niet. Maar dat is medisch-ethisch bij een zwangerschap natuurlijk niet verantwoord."

Ze noemt het vooral belangrijk dat er onderscheid wordt gemaakt in chronisch en incidenteel gebruik (een keer vier glazen alcohol geeft bijvoorbeeld nog geen kans op FAS) en dat er bij ontdekking van de zwangerschap met het gebruik gestopt wordt. De groep incidentele gebruikers in het partycircuit doet dit volgens haar in het algemeen ook. Want de genoemde risico's gelden vooral bij chronisch gebruikers die afhankelijk zijn geraakt

"Bij incidenteel gebruik in begin van de zwangerschap zijn er wel degelijk risico's, maar we moeten het ook weer niet overdrijven. Het is wel belangrijk dat stellen open zijn naar de verloskundig hulpverlener. De vrouwen die wij zien, vormen het topje van de ijsberg. Er is veel schaamte en schuldgevoel. Maar we kunnen juist dan veel zorg en hulp op maat leveren"

Openheid kan bijvoorbeeld helpen om een uitgebreidere echo te krijgen bij achttien weken, waarbij er met extra aandacht naar de ontwikkeling van de organen wordt gekeken. Mocht dan blijken dat er iets goed mis is, dan is daar weinig aan te doen, afgezien van een abortus, wat in Nederland tot 24 weken is toegestaan. Jorna ziet het om deze reden weinig gebeuren, hoewel ze er toevallig deze week mee te maken had.

"Ik zou dit stel aanraden meteen te stoppen, gezond te gaan leven en het te bespreken met de zorgverlener. En als alles goed blijkt te gaan ook te gaan genieten van de zwangerschap."

Zelf een vraag insturen? Mail naar gezondheid@trouw.nl Of schrijf de redactie, t.n.v. Het Consult