Een sprankje hoop in een mierennest

De mondkapjes met logo COP26 zijn op. Niet gek, want een substantieel deel van de duizenden die dagelijks kriskras door het Scottish Exhibition and Congres Centre (SEC) lopen, draagt zo’n zwart masker. Verplicht nummer voor een klimaattop in coronatijd, net als de dagelijkse zelftest, die bij de ingang even belangrijk is als de toegangspas met naam, foto en soort van deelname: delegatielid, waarnemers, activist, pers.

Bij de grote persconferentiezaal staat een flinke scrum van de laatste soort, teveel om allemaal binnen te mogen bij de presentatie van de Beyond Oil and Gas Alliance, die precies dat wil doen waar deskundigen en activisten gezamenlijk voor pleiten: laat het gas in de grond. Op initiatief van Denemarken en Costa Rica beloven tien landen of deelstaten geen nieuwe gas- of olievelden meer te openen. “Premier Rutte had zijn oproep tot actie nú om kunnen zetten in daden door aan te sluiten bij dit initiatief”, reageert Sjoukje van Oosterhout van Milieudefensie. Dan zou Nederland een streep moeten zetten door de plannen om gas te winnen in de Waddenzee, zegt Laurie van der Burg van Oil Change International.

Overvolle zone met de conferentiekamers

"Keep it in the ground”, is een van de leuzen die tientallen jongeren van allerlei kleur zingen tijdens een verrassingsactie in de overvolle zone met de conferentiekamers vol delegaties. “We mogen meestal maar met een beperkt aantal demonstreren, dus we zorgen dat bij onze acties altijd mapa’s zijn, most affected people and area’s”, legt Ianthe Minnaert uit. Twee jaar geleden was ze als 16-jarige in Madrid, nu is ze ook in Glasgow “want politici hebben blijkbaar die druk nodig”. Ze vertegenwoordigt Nederland bij Fridays for Future, drie jaar geleden opgericht door klimaatstaker Greta Thunberg.

“We are unstoppable, another world is possible”, zingen de jongeren. En dat fossiele brandstof in de slotverklaring moet worden opgenomen, want dan is het einde ervan in zicht. Precies om die reden verzet Saudi-Arabië zich tegen het opnemen van kolen in de slotverklaring, zegt Europarlementariër Bas Eickhout. “Het gaat de Saudi’s niet om kolen, die produceren ze zelf niet en iedereen weet inmiddels wel dat het daarmee een aflopende zaak is. Maar met het noemen van kolen erken je dat fossiele brandstoffen passé zijn.”

Als ervaren klimaattop-bezoeker weet Eickhout wat zich achter de schermen afspeelt. “Het wordt nu spannend”, zegt hij donderdagmiddag, daags na de verrassende overeenkomst tussen China en de Verenigde Staten. Die kwam naar buiten toen SEC al grotendeels leeg was, maar zorgde voor een ochtend vol optimisme. “We moeten nu zorgen dat we de goede intenties verder brengen, zoals dat zes jaar geleden in Parijs gebeurde met de High Ambition Coalition. Europa kan samen met de ontwikkelingslanden voor die impuls zorgen.”

Minder transparantie, om China te paaien

Dat kost geld om eerder gemaakte beloftes aan de arme landen in te lossen, zegt Eickhout en “misschien moeten we een slechte deal slikken over de regels voor het uitvoeren van afspraken”. Dus minder transparantie, om China te paaien, en een minder strak geregelde emissiemarkt waarin uitstootreductie in een ander land kan worden gerealiseerd door bijvoorbeeld bosaanplant of schone cookstoves.

Jos Cozijnsen van de Climate Neutral Group is daarin gespecialiseerd. Als waarnemer zit hij bij sessies waarin dit ondewerp ter sprake komt, en adviseert hij delegaties op de achtergrond. Ingewikkeld hoeft het niet te zijn, zegt hij, als het ene land betaalt voor de reductie die een ander land over heeft, hebben beiden daar profijt van. Maar sommige landen hebben nog oude rechten, uit het inmiddels door Parijs achterhaalde verdrag van Kyoto, en Brazilië wil herbebossing die het voor andere landen uitvoert ook op de eigen reductierekening zetten. De onderhandelingen verlopen al jaren moeizaam.

Oude rotten op klimaattops

Ook het geld blijft een twistpunt nu de rijke landen de toegezegde 100 miljard dollar per jaar niet halen. Het financieringssysteem moet anders, vindt klimaatonderzoeker en hoogleraar Heleen de Coninck. Ze neemt deel aan panels om uit te leggen hoe het anders kan, te beginnen met meer onderling vertrouwen en het overdragen van kennis. “Geld is er genoeg, het moet alleen onder goede voorwaarden van de rijke kant van de wereld naar de andere.”

De Coninck en Cozijnsen zijn oude rotten op klimaattops, ze groeten allerlei bekenden en vinden makkelijk de weg in het doolhof van zaaltjes en paviljoens. Uiteindelijk is iedereen op deze klimaattop bezig er het beste uit te halen, zegt Cozijnsen. Of dat lukt...

Lees ook:

Brazilië, Saudi-Arabië en Australië stellen de lastige beslissingen in Glasgow liever nog een jaartje uit

Met de komst van veel ministers werkt de klimaattop toe naar een politiek hoogtepunt. Komt er een Glasgow-akkoord, of kijken de partijen vooruit naar COP27 in Egypte?