Een snipper van bewijs dat Jezus getrouwd was

"En Jezus zeide tot hen: 'mijn vrouw...'" Zomaar een zin uit een van de vier canonieke evangeliën, denk je eerst. Maar doorlezend knipper je met de ogen: Jezus die het over zijn 'vrouw' heeft?

Inderdaad, deze regel komt niet uit het Nieuwe Testament. Hij staat in een pas opgedoken papyrusfragment uit de vierde eeuw, gesteld in het Koptisch en ter grootte van een creditcard. Het zou deel uitmaken van een verloren gegaan evangelie uit de tweede eeuw. Harvard-onderzoeker Karen King, kenner van het vroege christendom, onthulde de ontdekking deze week op een conferentie in Rome.

Zij deed dit samen met Annemarie Luijendijk, papyrologe aan Princeton University, die vanaf het begin betrokken was bij het onderzoek naar het fragment. "Laat ik duidelijk zijn", licht Luijendijk telefonisch toe, "dit is geen bewijs dat Jezus getrouwd was, zoals velen meteen denken. Met de Da Vinci-code heeft het niets te maken."

Waar komt het fragment vandaan?
"De eigenaar wil anoniem blijven. Het fragment maakt deel uit van een grote collectie papyri die hij eind jaren negentig kocht van een Duitse verzamelaar, een zekere H. U. Laukamp uit Berlijn. Hoe die inmiddels overleden man aan het fragment kwam, weten we niet. Dus we weten ook niet wanneer en waar het precies gevonden is. We hebben het fragment voorgelegd aan Roger Bagnall in New York, een van de grootste papyrologen ter wereld. Na intensief onderzoek kwamen we tot de conclusie dat het een authentieke tekst is, uit het eind van de vierde eeuw. We vermoeden dat die teruggaat op een Grieks origineel uit de tweede eeuw."

Wat staat er op de papyrussnipper?
"Op de achterkant kun je slechts drie woorden lezen, op de voorkant zijn acht korte regels te zien. Die zijn allemaal onvolledig: de snipper komt uit het midden van de tekst, dus je weet niet hoeveel woorden er nog aan weerszijden zaten. Jezus voert een dialoog met zijn discipelen, het gaat over zijn familie. Zoveel is duidelijk. Dan komt de regel: 'Jezus zei tot hen: mijn vrouw'. Het gaat hier bij 'vrouw' om een woord dat ondubbelzinnig voor een getrouwde vrouw werd gebruikt, een echtgenote."

Wat is het belang van dit fragment?
"Het laat een andere visie op seksualiteit zien dan die we bij de kerkvaders tegenkomen. Er was een enorme discussie in het vroege christendom over hoe ascetisch je moest zijn als volgeling van Jezus. In dat verband was de vraag of Jezus getrouwd was relevant. En daarover liepen de meningen dus uiteen. Bisschop Clemens van Alexandrië (eind tweede eeuw) schreef dat Jezus niet getrouwd was - maar dat de bisschop zich genoodzaakt zag om dat te ontkennen, geeft aan dat er ook anders over gedacht werd. Voor het eerst hebben we nu een tekst uit de beginperiode van het christendom waarin gezegd wordt dat Jezus wél getrouwd was. Tot nu toe moesten we het doen met de meer verkapte opmerking uit het evangelie van Fillipus (eind tweede eeuw) dat Maria Magdalena de 'metgezellin' van Jezus was."

Was Maria Magdalena Jezus' vrouw?
"Dat weten we niet. Trouwens, als de historische Jezus echt getrouwd was, dan zou dat waarschijnlijk níet met Maria Magdalena zijn geweest. Vrouwen werden in Jezus' tijd altijd naar hun man genoemd. 'Magdalena' verwijst naar een stadje, Migdal. Hoe dan ook, het Nieuwe Testament zegt niet dat Jezus getrouwd was, en ook niet dat hij dat níet was. Met die stilte kun je meerdere kanten op."

undefined