Een raam dat de hemel op aarde verbeeldt

Ronde vormen, veel ronde vormen. Die vallen als eerste op als je voor het nieuwe Erasmusraam staat dat beeldend kunstenaar en glazenier Marc Mulders voor de Sint Janskerk in Gouda maakte. Roze, gele, blauwe, regenboogachtige cirkels. In het Erasmusraam geen Laatste Oordeel, geen paradijselijke tuin, maar vooral abstracte beelden.

"Mijn werk is de laatste acht jaar minder figuratief geworden", vertelt Mulders. "Dat geldt ook voor mijn olieverfschilderijen. Focuste ik vroeger op het hart van de bloem, nu richt ik mij meer op de bloemen die ik op de akkers zie, op de transcendente ruimte die ik ervaar van de bloem tot aan de horizon."

undefined

Mariablauw

Vanaf het moment dat Mulders aan het Erasmusraam begon te werken wist hij dat hij in zijn raam die transcendente ruimte wilde verbeelden, opstijgend van de donkere wereld onderin het werk tot het Mariablauw van de hemel bovenin.

Mulders' inspiratiebron was het gedachtengoed van de hervormde theoloog Gerrit Cornelis Van Niftrink (1904 - 1972). Hij stelt dat er in God 'ruimte' is voor de mens, en dat God nu en straks ruimte voor de mens heeft en zal hebben, omdat God zélf ruimtelijk is. Die liefdevolle 'ruimtelijkheid Gods' is de hemel. Letterlijk zegt Niftrink: 'Het is niet de bedoeling van de Bijbel dat wij bij God en in de hemel terechtkomen, maar, omgekeerd, dat God bij ons terechtkan.'

Mulders verduidelijkt: "De hemel is dus geen eindpunt, als doel op zich. Het is niet de bedoeling om in je luie stoel te blijven zitten, denkend: 'Ik doe 't wel goed, zo kom ik later wel in de hemel.' Je moet de hemel op aarde bewerkstelligen. En daar is Erasmus weer, want daar, op aarde, zijn wij wereldburgers."

undefined

Een cirkel glas

Om die ruimtelijkheid te kunnen verbeelden, gebruikte Mulders een ervaring die wij allemaal kennen: je ligt als kind in het gras, kijkt naar de sterren en raakt onder de indruk van het geheim dat in die verte ligt opgesloten, dat je nooit kunt bevatten of aanraken. "Dat geheim", zegt Mulders, "die verte, die genereuze ruimte wilde ik maken."

Bij die ruimte horen abstracte, ronde vormen. Mulders: "Toen ik aan dit raam begon, schilderde ik op schalen, kommen vol mandala's, geometrische patronen, die metafysisch of spiritueel de kosmos uitbeelden. Met mijn linkerhand draaide ik dan de kom, terwijl ik mijn rechterhand met kwast stilhield. Zo ontstonden er strakke, geometrische figuren. Nu wilde ik geen kom-in-lood maken maar glas-in-lood; ik moest dus naar het platte vlak."

Mulders vertelt hoe hij te werk ging: "Als eerste heb ik een draaischijf gekocht voor keramiek, die je met je voet aandrijft. Ik legde er een cirkel glas op, die ik kon laten ronddraaien en beschilderen, zonder dat ik mijn hand met kwast bewoog. Zo ontstonden dezelfde concentrische vormen die ik eerder maakte, toen ik met schalen werkte."

undefined

Bewust van de ruimte

Door dit verhaal wordt duidelijk hoe compleet anders Mulders te werk gaat dan gebruikelijk is bij glas-in-lood. Meestal maakt men eerst een schetsmodel van karton, dat een glazenierbedrijf kan omzetten in glas-en-lood. Mulders: "Ik maak een raam als een schilderij: schilder een paar meter, vernietig weer een meter, sta van een afstand te kijken en verleg vervolgens een stuk glas. Ik werk al corrigerend, opbouwend naar het einde."

Tijdens het werk aan deze hemelse ruimte was Mulders zich constant bewust van de ruimte van de Sint Janskerk. "Iedere zondag worden hier drie diensten gehouden. Ik geef de gebedsruimte vorm van een levendige kerkgemeenschap. Mijn taak hier is om als kunstenaar iets bij te dragen aan hun eredienst. Dit uitgangspunt betekent dat ik nu anders te werk ga dan bijvoorbeeld bij het Koninginneraam in de Nieuwe Kerk, een ruimte die ontwijd is, waar ik vrijer kon ontwerpen, ook meer een statement kon maken."

In Nederland is de traditie van de glas-in-loodramen bijna verloren gegaan. "Dat komt onder meer door de postmoderne jaren negentig, toen in de beeldende kunst religie, ambacht en traditie verdacht waren. En de kunstenaars die zich nog wel met glas-in-lood bezighielden, gebruikten vaak felle kleuren. Ik vind het Pruisische blauw dat de schilder Chagall geregeld in zijn glas-in-loodramen gebruikt te fel; eigenlijk eist dat alle aandacht op. Ik wilde een raam maken dat zich bescheiden opstelt, zich niet opdringt aan de bezoeker, en zich voegt naar de andere glas-in-loodramen van de Sint Janskerk."

Het Erasmusraam is tot 26 juni te bezichtigen in Museum Gouda, daarna wordt het overgeplaatst naar de Sint Janskerk.

De eerste aflevering verscheen op woensdag 23 december.

Het Erasmusraam: roze, gele, blauwe en regenboogachtige cirkels verbeelden de transcendente ruimte.

undefined