Een maatje met veel verstand van geld

Sorry, ik weet het niet meer. Ik vraag mijn schuldhulpmaatje het gesprek over te nemen." Menig telefoontje van Helena Veldkamp (52) aan incassobureaus en andere instanties verliep op deze manier. Hypernerveus door de vele rekeningen en aanmaningen die binnen bleven vallen, kon Veldkamp tijdens het contact met haar schuldeisers niet veel meer uitbrengen dan een repeterend 'dit klopt niet'.

Gelukkig zat vrijwilligster Anita van der Ree (62) naast haar. Net als nu. Van der Ree: "Je zei niet eens: 'Ik ben Helena Veldkamp en dit is mijn klantnummer'. Weet je het nog?"

Veldkamp - warrig lang haar, een grijze joggingbroek onder een hoody in dezelfde kleur - herinnert het zich nog goed. "Ik sprong regelmatig uit mijn vel. Het is heus niet leuk om schulden te hebben, en ik deed al zoveel om ervan af te komen." Van der Ree klopt haar op de arm en complimenteert: "Top hoor meid, je doet het geweldig."

undefined

Eén op de vijf

Van der Ree en Veldkamp - een blauwe multomap vol keurig geordende nota's tussen hen in - vormen een van de huidige 1600 koppels bijeengebracht door SchuldHulpMaatje. Volgens de interkerkelijke vereniging die kortgeleden haar vijfjarig lustrum vierde, kampt één op de vijf Nederlanders met problematische schulden. Oorzaken zijn veelal ingrijpende levensgebeurtenissen als echtscheiding, baanverlies of langdurige ziekte. Deze mensen worden vrijwel niet bijgestaan door deskundigen, omdat zij uit schaamte geen beroep doen op hulp. Zij worden ook niet tijdig opgespoord.

Het netwerk van de plaatselijke kerken dat werd opgezet om hulp aan die groep te bieden, blijkt volgens SchuldHulpMaatje een goed vangnet, dat bovendien preventief kan worden ingezet. Allereerst omdat door het persoonlijke contact schulden in een vroeg stadium worden opgemerkt. Bovendien kan de kerk erger helpen voorkomen, door financieel bij te springen. Zo kan betaling van een maand huur een dreigende huisuitzetting tegengaan. Een dergelijke interventie bespaart de samenleving in de regel minimaal zesduizend euro, rekent de interkerkelijke vereniging voor. SchuldHulpMaatje helpt inmiddels jaarlijks 5000 mensen verspreid over tachtig gemeenten.

Van der Ree bezoekt Veldkamp in haar tweekamerwoning in een bejaardencomplex in Rijnsburg. Op vergevorderde leeftijd is haar hulpvraagster nog lang niet, maar na bemiddeling vanuit de kerk kreeg zij deze woning door de woningbouwvereniging toegewezen. Anders had zij samen met haar twee katten op straat gestaan. Van der Ree laat het vermaledijde financiële overzicht zien: op het dieptepunt stond Veldkamp 4178 euro in de min. Beetje bij beetje belandde de gescheiden moeder van een uit huis wonende verstandelijk gehandicapte zoon dieper in de rode cijfers.

Na het overlijden van haar vader, bij wie Veldkamp inwoonde, was zij niet in staat de maandelijkse nota's te betalen. Gezien haar uitkering kwam zij in aanmerking voor huursubsidie, maar omdat het huis op naam van haar vader stond, kreeg zij die niet tijdig genoeg. Al snel kwamen er aanmaningen binnen voor gas en licht. Inmiddels had de ziektekostenverzekeraar een incassobureau ingeschakeld ter vereffening van nog openstaande rekeningen van haar overleden vader. Zelf moest zij op dat moment ook nog het volledige eigen risico betalen, na een operatie waarbij een van haar nieren was weggehaald. Kort daarop sommeerde de woningbouwvereniging de huurachterstand binnen veertien dagen te betalen, anders dreigde zij op straat te worden gezet.

In deze misère kwam Van der Ree - financieel specialist van beroep en actief als vrijwilliger binnen de gereformeerde kerk in Rijnsburg - als geroepen. "In haar ijver tegemoet te komen aan al haar schuldeisers zou Helena anders geen dubbeltje meer hebben gehad om van te leven." Van der Ree nam telefoontjes van Veldkamp over, ging mee naar de gemeentelijke schuldhulpverlening en regelde onder meer huursubsidie. En ze doet meer, zo blijkt ook uit haar vraag aan Veldkamp: "Heb je die rauwe uien nog gebruikt tegen je verkoudheid?"

Van der Ree: "Helena heeft in mij een maatje, iemand aan wie zij alles kan vertellen. Het belangrijkste is de professionele ondersteuning die ik haar geef bij haar traject om schuldenvrij te worden." Veldkamp kan terecht bij de voedselbank - haar uitkering gaat op aan vaste lasten en aflossingen - en krijgt een gift, 25 euro per week, van de kerk. "Daar kan ik kattenvoer en af en toe wat gehakt van kopen", vertelt Veldkamp.

undefined

Drempels slechten

Een toenemend aantal Nederlandse huishoudens krijgt het huishoudboekje niet rond. Dat was volgens secretaris Hub Crijns van SchuldHulpMaatje vijf jaar geleden aanleiding voor krachtenbundeling door de Protestantse Kerk Nederland, de Rooms-Katholieke Kerk, Christelijke Gereformeerde Kerken en migrantenkerken. "We staan als kerken midden in de samenleving en hebben een goed netwerk met heel wat vrijwilligers", aldus Crijns.

SchuldHulpMaatje vormt volgens hem een wezenlijke aanvulling op schuldsanering zoals die door gemeenten wordt aangeboden. "Onze maatjes helpen de drempels te slechten die door formulieren en loketten worden opgeworpen." Teamleider Annuska Snijders van de Stadsbank Leiden, de afdeling schuldsanering in die stad, is blij met de begeleiding door schuldhulpmaatjes. "Het schuldhulptraject is behoorlijk pittig voor onze cliënten", vertelt Snijders.

De moderne diaconie - de tijd van broodpenningen die na de dienst werden uitgedeeld is allang voorbij - begeeft zich ook op internet. SchuldHulpMaatje ontwikkelde onder meer een digitale test die uitwijst of iemand online hulp zou moeten aanvragen. Crijns: "Het blijkt dat veel mensen zich voor hun schulden schamen. Dan zoek je graag anoniem naar hulp. Internet leent zich daar goed voor."

Het uitdragen van het geloof via hulp aan de zwakkeren blijft een belangrijke drijfveer. Tijdens de viering van het lustrum in aanwezigheid van honderden schuldhulpmaatjes in de Hooglandse Kerk in Leiden bekrachtigde Arjan Plaisier, scriba (landelijk secretaris) van de Protestantse Kerk in Nederland: "Een maatje zegt niet 'eigen schuld, dikke bult', zoek het maar uit. Maatjes gaan de weg van Jezus, die ons niet afrekent op ons verleden." Bisschop Hans van den Hende van Rotterdam vulde aan: "In plaats van schulden technisch te benaderen ziet het maatje het menselijke verhaal. Die kijkt, net als Jezus, niet weg. Door de ogen van de hulpvrager kijkt die ons aan."

Veldkamp verwacht in mei weer in de zwarte cijfers te komen. Een kopje koffie en een gebakje is de kleine uitspatting waarmee ze dit heuglijke feit wil gaan vieren. "Ook hierna is het geen vetpot, maar ik kan wel gaan sparen." Een sobere bruiloft - ze heeft haar oog al op een jurk laten vallen - en een verhuizing naar het huis van haar verloofde staan in het verschiet.

Van der Ree hoopt dat het inderdaad allemaal zo zal verlopen. "Helena is het afgelopen jaar heel stevig in haar schoenen komen te staan." Mocht er onverhoopt toch een terugval zijn: iedereen heeft recht op een tweede of een derde kans, zegt Van der Ree. Dat heeft te maken met christelijke waarden als vergeving en onbaatzuchtigheid, volgens haar de 'roeping van de kerk'.

"Je moet niet vergeten dat mensen als Helena vaak worden veroordeeld, ook door hun eigen familie. Zo iemand heeft een maatje nodig, die hen neemt zoals ze zijn. Ook al hebben zij in geen maanden een kapper of tandarts gezien. Een schuldhulpmaatje is professioneel en menselijk. Ik geef Helena niet mijn privéadres, maar open wel mijn hart voor haar."

Vanwege privacy is de naam Helena Veldkamp gefingeerd. Haar echte naam is bij de redactie bekend.

Schuldhulpmaatje Anita van der Ree complimenteert Helena: 'Top hoor meid, je doet het geweldig'. Over een paar maanden kan Helena schuldenvrij zijn.

undefined