Een loeiende duinbrand vol ’beheerste hartstochten’

Theater

’De Zomerfabriek’ van het Noord Nederlands Toneel in de Groningse Machinefabriek, ’Spelen met vuur’ van August Strindberg. T/m 15/6 nog: ’We are the Champions’ van Marc Becker en ’The Last Chaos Piece’ van Club Guy & Roni, www.nnt.nl of 050-3113388.

Verraderlijk soepel vloeit de zee over in het strandzand. De oppervlakte van zowel zee als strand bestaat uit losse houtpaneeltjes, die naarmate de voorstelling vordert steeds schotser en scheviger worden. Wie weet zijn het gestileerde rimpelingen.

Want rimpelingen doemen als cirkelende lasso’s op in de tragikomedie ’Spelen met vuur’ die de Zweedse dramaschrijver August Strindberg in 1892 schreef. Het begint als een onschuldig dagje naar het strand. Een ’vreemde familie’ in badkleding die wat lummelt, badminton slaat of op een waterbed dobbert. Deze rentenierende familie heeft niets om handen, en koestert geen enkele passie behalve dan om het uur te roepen: ’Dat is een slecht mens!’ Ze denken een hecht mondiaal clubje te zijn, maar bestaan louter uit los zand.

Als ze al op hun ’Godot’ wachten, dan is dat op huisvriend Axel, die er een jaar geleden halsoverkop en om mysterieuze reden vandoor ging. Verschijnt hij eindelijk opnieuw ten tonele, dan wordt Axel prompt kinderachtig met waterpistooltjes bespoten. Omdat hij het enige normale personage is? En wijsheden verkondigt als: ’Liefdeloze huwelijken zijn de gelukkigste’, ’Wat is dit hier voor leegheid, verveling, verloedering?’

In de regie van Sarah Moeremans schuilt een boertigheid die geestig noch beklemmend wil worden. Terwijl er een duinbrand vol ongebluste verlangens loeit. Ook al beweren de personages hardop ’het beheersen van hartstochten’ als hoogste goed te zien.

Ook Axel brandt van verlangen, voor zijn voormalige (en inmiddels met een knurft getrouwde) geliefde. Pas tegen het slot en met de inspanning van twaalf paardekrachten, krijgt hij het voor elkaar om haar zijn aanhoudende liefde, die nooit tot wasdom kwam, kenbaar te maken. „Ik ben teruggekomen omdat ik dacht dat haar gevoelens gestorven waren.”

Allicht is dat niet zo: de hartstocht is nog steeds wederzijds, maar oooh: te laat, te laat – dat keert nooit weerom! Het is een trieste en bruuske wending waarin een Axelwijsheid (’het huwelijk als haat’) opeens bewaarheid wordt. Nog voordat de geliefden ooit zoete samenspraak hadden, barst de eerste huwelijkse ruzie al los.

Het draait net niet op (zelf)moord uit, al breken er aan bakboord en aan stuurboord flink wat harten.

Als de stranddag ten einde raakt, keert de in plat-Brabants lallende familie huiswaarts.

Krampachtig geposeerd is er nog even snel een polaroidfoto van de echtelieden genomen als bewijs van een rotsvast huwelijk.

Verongelijkt en gedeukt sjokt de abusievelijk getrouwde achter hen aan, de polaroidfoto achteloos in het zand werpend. Het is haar niet gelukt om aan haar wurgende familie te ontkomen, om haar eigen geluk te beproeven. Voorgoed ex-geliefde.