Een jaar zonder Mekka: verdriet en opluchting

Eén keer in je leven op hadj gaan, de pelgrimage naar Mekka. Voor velen een droom, voor anderen een lastige verplichting. Deze religieuze opdracht geldt echter alleen voor wie het zich kan veroorloven. En dat is maar goed ook.

Sommige Iraanse moslims zijn namelijk zo arm dat ze zelfs na een leven van hard zwoegen nog niet genoeg geld hebben kunnen sparen voor deze 'reis van je leven'. Maar het omgekeerde komt ook voor: Iraniërs die ieder jaar op hadj gaan.

Je zou denken dat het als het toppunt van islamitische liefdadigheid zou gelden wanneer de rijke moslims wat geld afstaan aan de armen, zodat die ook eens in hun leven Mekka kunnen aanschouwen. Maar zo werkt het blijkbaar niet. Dat zeer frequente gereis naar Mekka - afgewisseld met pelgrimstochten naar Kerbela en Mashhad - lijkt niet alleen overdreven en tamelijk decadent, maar heeft volgens veel Iraanse burgers ook iets verdachts: is die persoon misschien stiekem zo immoreel dat hij het continu nodig heeft om zijn zonden weg te laten wassen in Mekka, Kerbela of Mashhad?

Dit jaar kunnen de Iraanse moslims die bedevaart naar Mekka in ieder geval wel op hun buik schrijven, zo maakten de Iraanse autoriteiten vorige week bekend. Dat heeft natuurlijk alles te maken met de verkilde relatie tussen het sjiitische Iran en het soennitische Saudi-Arabië, die onder meer tot uiting komt in conflicten in Syrië en Jemen en begin dit jaar het absolute dieptepunt bereikte met de executie van de sjiitische geestelijke Nimr al-Nimr door Saudi-Arabië. Hierop werd de Saudische ambassade in Teheran bestormd, wat leidde tot het verbreken van alle diplomatieke betrekkingen tussen de twee landen.

Lastig, want voor de hadj heb je toch echt een visum nodig en dat gaat nogal moeilijk zonder Saudische ambassade. Daar had Iran echter wel wat op bedacht. De islamitische republiek stelt het namelijk ook al decennia zonder Amerikaanse ambassade, wat niet betekent dat Iraniërs de Verenigde Staten niet meer kunnen bezoeken. Nee, de Zwitserse ambassade verzorgt de visumaanvragen voor Amerika. Dus nu zou diezelfde Zwitserse ambasssade de visumaanvragen voor Saudi-Arabië er ook nog wel bij kunnen doen. Probleem opgelost!

Maar daar denkt Saudi-Arabië toch anders over. Iraniërs die naar Mekka willen gaan, moeten maar in het buitenland een visum aanvragen. Waarom makkelijk doen als het moeilijk kan?

Dit Saudische standpunt werd duidelijk toen een Iraanse delegatie onlangs naar Saudi-Arabië vertrok om een oplossing te zoeken voor de hadj-problematiek. Vier dagen duurden de gesprekken. De delegatieleden kwamen echter van een koude kermis thuis. De ontvangst was volgens hen 'kil en ongepast' en de Saudi's zouden de onderhandelingen hebben gesaboteerd omdat er op geen enkele manier tegemoet werd gekomen aan de Iraanse wensen en zorgen.

Eén van die zorgen betreft de veiligheid van de hadj-gangers. Vorig jaar nog kwamen er ruim 2400 pelgrims om, onder wie minstens 460 Iraniërs. Ze werden onder de voet gelopen vanwege een slechte logistiek. Het was niet de eerste keer dat Iraanse pelgrims het leven lieten in Mekka; in 1987 kwamen er honderden om bij confrontaties met de Saudische veiligheidstroepen.

Er wordt in Iran heel verschillend gereageerd op het bedevaartnieuws. Sommigen vinden het jammer dat Mekka dit jaar geen optie is, anderen kan het niets schelen.

Een derde groep is opgelucht. De hadj-verplichting kan namelijk niet gelden als het niet mogelijk is om te gaan. Die opluchting wordt niet alleen ingegeven door religieuze overwegingen, maar ook door financiële. Iraniërs kunnen hun geld beter in de eigen economie stoppen dan die Arabieren nog verder te verrijken, zo redeneert men.

undefined