Een feestelijke lijst met rechten, nu de praktijk
Deze week ontving ik een opgewekt sms'je. 'Geëerd volk van Iran. Laten we meer vertrouwd worden met onze eigen rechten en deze op krachtige wijze in stand houden!' Was getekend: Hassan Rouhani, president. Het sms'je bevatte ook nog een link naar de volledige tekst van het maandag gepresenteerde en ondertekende burgerrechtenhandvest.
Best bijzonder, want het is voor het eerst dat Iran zo'n burgerrechtenhandvest heeft opgesteld - een verkiezingsbelofte van Rouhani. Op de honderdste dag van zijn regeerperiode werd een opzet van het document gepresenteerd. De regering riep daarna universiteiten, handelscentra, vrouwenorganisaties en allerlei andere maatschappelijke instellingen op de tekst kritisch te lezen en hun input te geven.
Daarna werd het lang stil. De president had zijn handen vol aan het sluiten van een nucleair akkoord met het Westen en allerlei economische issues. Maar met de presidentsverkiezingen van mei in zicht, is het zaak dat Rouhani het volk laat zien dat hij zich wel degelijk aan (sommige van) zijn verkiezingsbeloften heeft gehouden. Dus werd het handvest deze week tijdens een grootse ceremonie in Teheran gepresenteerd en door Rouhani ondertekend. Het feestelijke gebeuren werd onder meer bijgewoond door regeringsfunctionarissen, mensenrechtenactivisten en advocaten.
Het dertig pagina's tellende document benadrukt dat alle Iraniërs voor de wet gelijk zijn en spreekt onder andere over het recht op leven, gezondheid, vereniging, privacy, vrijheid, menselijke waardigheid en vrijheid van meningsuiting. Ook het recht op schoon drinkwater wordt erin vermeld.
Dat er een gapende kloof bestaat tussen al die mooie dingen waar een burger recht op zou hebben en de realiteit, blijkt al uit dit laatst genoemde recht. Juist deze week werd namelijk bekend dat het drinkwater in één van de betere wijken in het noorden van Teheran ernstig was vervuild. Over andere plekken in Iran nog maar te zwijgen. Een ander recht dat in het handvest wordt genoemd, is dat op de toegang tot informatie - ook de informatie op internet. Opmerkelijk, want in Iran worden ontelbare internetsites geblokkeerd. Daarnaast werd onlangs nog aangekondigd dat socialemediakanalen met meer dan 5000 volgers een vergunning moeten aanvragen bij de Iraanse regering, zodat deze meer controle kan uitoefenen. Bovendien maakt de Iraanse cyberpolitie overuren om fashionista's en andere ongewenste gebruikers van sociale media op te pakken.
Het weerhield Rouhani er niet van het manifest enthousiast aan de man te brengen. "Ik ben blij dat ik één van mijn verkiezingsbeloften heb kunnen waarmaken", zei hij tijdens de ceremonie.
Eén afgevinkt, en nog een lange weg te gaan, want er zijn nog meer dan genoeg toezeggingen die Rouhani niet heeft kunnen waarmaken. Zo staan de oppositieleiders van de Groene Beweging, Mehdi Karoebi, Mir Hossein Moesavi en zijn vrouw Zahra Rahnavard, nog steeds onder huisarrest, ondanks Rouhani's verkiezingsbelofte deze in vrijheid te stellen. Onder de regering van Rouhani vinden meer executies plaats dan onder die van zijn voorganger Ahmadinejad. Minderheden zoals bahaï's en soefi's worden momenteel weer fanatiek vervolgd.
En zo zijn er veel meer dingen die aantonen dat Rouhani's toezeggingen op het gebied van mensenrechten en persoonlijke vrijheid nog niet ten volle zijn waargemaakt.
Of het handvest gaat helpen? Voorstanders beschouwen het als een middel tot bewustwording en als een wapen voor burgers om hun rechten af te dwingen. Maar critici vragen zich af of er in praktijk iets zal veranderen.
Wat tot veel kritiek heeft geleid, is dat de tekst vermeldt dat 'er geen sprake kan zijn van nieuwe rechten die niet in de grondwet staan' en dat 'de tekst moet worden opgesteld overeenkomstig de grondwet, de gebruiken en waarden van het land'. Inhoudelijk lijkt er daarmee niets nieuws onder de zon.
undefined
