Een droombegroting, maar het buitenland kan ons feestje bederven

Een overschot op de begroting, veel geld beschikbaar voor belastingverlaging en investeringen in onderwijs, zorg en andere delen van de publieke sector. De vergelijking met tien jaar geleden dringt zich op. Ook toen weinig zorgen, maar onmiddellijk na Prinsjesdag barstte een enorme bom.

Tien jaar geleden, 15 september 2008, ging de Amerikaanse bank Lehman Brothers over de kop. Een dag later bood het kabinet-Bal­kenende een begroting aan de Kamer aan die sterk leek op die die vandaag op het bureau van de Kamer­leden valt. Minister Wouter Bos kon trots melden dat er een overschot op de begroting was en dat de hemel er wolkenloos uitzag.

Niemand had nog door dat Lehman Brothers het begin was van een ongehoorde schok in de financiële wereld. ­Binnen een tweetal weken waren Bos en Balkenende druk met de beheersing van een crisis waarvoor geen recept was: het begrotingstekort steeg met procenten tegelijk en voor het eerst moest een bank, ABN Amro, worden genationaliseerd.

Een dag na de val van Lehman was juist het overheersende gevoel dat de crisis beperkt zou blijven tot de Verenigde Staten. Dat besef moet het huidige kabinet voorzichtig maken. De al voor het weekeinde uitgelekte Miljoenennota waarschuwt er ook voor: het buitenland kan het begrotingsfeestje bederven.

Zeepbellen

De brexit zal de komende maanden zijn beslag moeten krijgen met voor een deel nog onbekende gevolgen. In het Witte Huis zit een president die bij zijn besluiten het risico voor de wereldeconomie van onder­geschikt belang vindt. En nationaal worden opnieuw zeepbellen opgeblazen. De huizenmarkt is over­verhit, bijna op het krankzinnige af. Geld is (veel te) goedkoop. Menig econoom houdt het hart vast.

Desondanks zal de politieke discussie deze week niet of nauwelijks over die dreigingen gaan. De Algemene Beschouwingen zullen zich concentreren op de klassieke verdelingsvraag. De koning legt vandaag een aantal voorstellen voor belastingverlaging aan de Staten-Generaal voor. Voor een groot deel voor het bedrijfsleven en voor een disproportioneel deel (via de te schrappen dividendbelasting) voor het zeer grote bedrijfsleven. Voor een kleiner deel zal ook de burger minder aan de overheid kwijt zijn. Die verdeling zorgt voor grote verschillen tussen coalitie en oppositie.

Op volle toeren

De noodzaak de burger ook in de portemonnee te laten voelen dat de economie op volle toeren draait is politiek onomstreden. Hetzelfde geldt voor de noodzakelijke investeringen in de publieke sector, die al in het regeerakkoord werden aangekondigd. Vorige week stelde premier Mark Rutte nog dat het kabinet daar zes miljard euro voor uittrekt in deze kabinetsperiode. Volgens een van de leiders van de oppositie, GroenLinks-fractievoorzitter Jesse Klaver, moet daar minimaal twee miljard euro bij. Niet geheel toevallig het bedrag dat het kabinet misloopt door het afschaffen van de dividendbelasting.

Solidariteit en inkomensver­deling, het zijn de klassieke politieke thema’s, die ook op andere terreinen prominent tot uiting zullen komen in het komende politieke jaar. CDA-fractievoorzitter Sybrand van Haersma Buma en zijn SP-collega Lilian Marijnissen verschillen politiek van elkaar als dag en nacht, maar beiden waarschuwden de afgelopen maanden voor het gevaar dat het noodzakelijke klimaatbeleid voor een disproportioneel deel financieel gedragen zal moeten worden door minder draagkrachtige inkomensgroepen. Het draagvlak voor het klimaatbeleid zou er door aangetast kunnen worden. De discussie zal een prominente plaats hebben de komende maanden. Maar pas nadat vandaag, Prinsjesdag, het optimisme de boventoon voert.

Al het nieuws over Prinsjesdag op de voet volgen?

In ons dossier verschijnen alle artikelen over Prinsjesdag 2018.

Lees ook:

Hoe rolt al dat geld en waar staat die schatkist eigenlijk?

Het is Prinsjesdag vandaag. De miljoenen zijn verdeeld, begrotingen opgesteld, gaten gedicht en de extra’s uitgedeeld. Maar hoe rolt het geld bij de overheid? En bestaat er zoiets als het huishoudboekje van de staat?

Prinsjesdag komt eraan: koop geen nieuw hoedje maar ruil

Niet alleen de textielindustrie zelf, ook de consument kan werken aan verduurzaming, vindt Heske Verburg, directeur van Solidaridad Europa dat zich richt op wereldwijde verduurzaming.