Een dag van primeurs, ook voor de koning
Het wordt een vuurdoop voor alle betrokkenen vandaag, Prinsjesdag. Natuurlijk voor de hoofdrolspeler, Willem-Alexander, die als koning voor het eerst de Troonrede uitspreekt voor de Verenigde Vergadering der Staten-Generaal. Voor koningin Máxima, die naast de koning plaatsneemt op de verhoging in de Ridderzaal. Voor de nieuwe Eerste Kamervoorzitter, Ankie Broekers-Knol, die voor het eerst de Verenigde Vergadering voorzit. Voor Anouchka van Miltenburg, die het Prinsjesdag-ceremonieel als Tweede Kamervoorzitter voor het eerst meemaakt en in die hoedanigheid ook voorzitter is van de commissie van in- en uitgeleide.
Het is ook voor het eerst sinds 126 jaar dat een koning de Troonrede voorleest. Koning Willem III was op 19 september 1887 de laatste. In de jaren daarna tot aan zijn dood in 1890 nam wegens ziekte van de koning een minister de honneurs waar. Overigens, om misverstanden te voorkomen: het is niet voor het eerst sinds 126 jaar dat de Troonrede door een man werd voorgelezen. In 1947 nam minister-president Beel die taak over wegens ziekte van koningin Wilhelmina.
Nog drie 'primeurs'. Het is voor het eerst dat een koning de Troonrede uitspreekt in de Ridderzaal, in de negentiende eeuw gebeurde dat nog in de oude vergaderzaal van de Tweede Kamer. Voor het eerst ook dat een koning zijn vrouw meeneemt naar de plechtigheid; dat gebeurde niet in de negentiende eeuw. En voor het eerst dat een koning in burger de Troonrede uitspreekt. De koningen uit de negentiende eeuw togen in militair uniform naar het Binnenhof. Koning Willem II, de held van Waterloo, kwam zelfs te paard, samen met zijn zoons, in vol militair ornaat. Maar de huidige koning heeft al zijn militaire functies neergelegd en dus komt hij in burger.
Wat er nog meer verandert? Beatrix is er niet meer bij. Ook Pieter en Margriet ontbreken. De koning en koningin worden slechts vergezeld door prins Constantijn en prinses Laurentien. De drie kinderen van het koninklijk paar blijven thuis. En onder mode-liefhebbers zal het gesprek dit jaar voor het eerst niet gaan over wat de majesteit aan heeft. Een donker pak, daarover ben je gauw uitgepraat. Wat dat betreft zullen de blikken gaan naar de zetel naast de troon, waar Máxima zit. Zij zal de show stelen, door haar uitstraling en door haar kledij. Maria Grever, hoogleraar maatschappijgeschiedenis in Rotterdam en koninklijk-huisexpert: "De aandacht verschuift van het staatshoofd naar de echtgenote van de koning. Daar kan hij niets aan doen. Hij kan moeilijk als een Nelson Mandela in een kleurig shirt in de Ridderzaal verschijnen." Het zal ook even wennen zijn aan de uitspraak van de koning. Hij spreekt algemeen beschaafd Nederlands, maar het bekakte accent van zijn moeder ontbreekt.
Zijn er ook nog dingen die niet veranderen? Jawel. De koning mag dan een eigen tekstschrijver in dienst hebben genomen, de totstandkoming van de Troonrede is en blijft een zaak van het kabinet. De ministeries doen op hun eigen terreinen tekstvoorstellen. Dat wordt bij elkaar geknipt en geplakt. In het kabinet wordt besproken welke thema's wat extra accenten krijgen. Uiteindelijk gaat de tekst naar de koning die daar, wellicht op advies van zijn tekstschrijver, tekstueel nog wat aanpassingen pleegt. Naar verluidt had Beatrix op dit punt grote invloed. Of dat zo is en blijft: dat is het geheim van het paleis.
undefined
