Een dag van nationale rouw

21:43 Vlaggen binnen

Het is 21:43, en dat betekent dat de halfstok gehangen vlaggen nu binnengehaald moeten worden. Althans, voor wie het belangrijk vindt om het officiële vlagprotocol te volgens, dat voorschrijft dat bij zonsondergang de vlaggen gestreken dienen te worden.

21:25 Het is stil aan de overkant

Maar eigenlijk was het dat overal in De Kuip. Bij de wedstrijd Feyenoord - Real Sociedad werd een minuut stilte in acht genomen, die volgens de mensen die erbij waren zeer indrukwekkend was.

20:54 De 'rouwstand'

We hoorden het vandaag een paar keer voorbijkomen in de commentaren op televisie: zelfs de molens staan in de 'rouwstand'.

Wat is die rouwstand dan? Welnu: als de onderste wiek voorbij het laagste punt staat, dan wordt er gerouwd. Als de bovenste wiek voor het hoogste punt staat, markeert dat juist een feestelijke gelegenheid. Bij normale gelegenheden staan de wieken van een molen in een 'gewoon kruis', als ze rusten.

20:05 Stille tocht in Amsterdam

Op de Dam in Amsterdam verzamelen zich mensen in het wit, die een stille tocht door de binnenstad zullen ondernemen. De tocht is een particulier initiatief, maar namens de gemeente zal locoburgemeester Laurens Ivens meelopen.

Intussen verwonderen sommige mensen op de sociale media zich over de ietwat joviale manier waarop de tocht wordt aangekondigd.

20:00 Morgen 74 stoffelijke overschotten naar Nederland

De komende dagen zullen er nog meer slachtoffers worden overgevlogen naar Nederland. Morgen arriveren er weer 74 kisten vanuit Charkov, meldt Jan Tuinder, die de repatriëring vanuit Oekraïne coördineert.

19:46 Aankomst bij de kazerne

De stoet lijkwagens komt aan bij de Korporaal van Oudheusdenkazerne in Hilversum, waar de identificatie van de stoffelijke overschotten plaats zal vinden.

Bij de kazerne zijn veel bloemen neergelegd.

19:00 Kerkdienst Amersfoort begonnen

In de Sint Joriskerk in Amersfoort is de dienst 'Verbonden in verdriet' begonnen. Naar de bijeenkomst, naar aanleiding van de vliegramp in Oekraïne, zijn honderden mensen gekomen.

De kerkdienst voor bezinning en gebed is een initiatief van de gezamenlijke kerken in Nederland. De christelijke omroepen zenden dit live uit op Nederland 2. Tijdens de dienst gaan bisschop Hans van den Hende en dominee Jannie Nijwening van de doopsgezinde gemeente voor. Dominee Klaas van der Kamp, algemeen secretaris van de Raad van Kerken, spreekt de overweging uit. Ook nemen twee personen het woord die bij de ramp dierbaren hebben verloren. Iris Kroes treedt op.

Bij binnenkomst konden mensen een kaarsje aansteken voor de bijna 300 slachtoffers en een condoleanceregister tekenen. De dienst, die een uur duurt, is ook buiten te volgen op het plein voor de kerk op een groot tv-scherm. Op dat plein is een vliegtuig gemaakt van bloemen.

18:20 Kippenvel op de A2

De stoet die op weg is naar Hilversum wordt onderweg door veel mensen gadegeslagen. Mensen staan op viaducten over de A2, of in de berm.

Rijkswaterstaat waarschuwt mensen overigens om niet op de vluchtstrook te parkeren of pal naast de weg te gaan staan.

17:40 Twitterblunder AP

Een tweet van het internationale persbureau AP leek te suggereren dat het vliegtuig met de stoffelijke overschotten van de slachtoffers van MH17 in Eindhoven neergestort was. De term 'crash lands' was op twee manieren te interpreteren

17.20 uur: ook ceremonie voor volgende vluchten

Morgen en overmorgen zullen rond 16.00 uur de volgende vluchten arriveren met slachtoffers van de vliegramp in Oekraïne. Bij de aankomst van deze toestellen zal ook een ceremonie worden gehouden, volgens hetzelfde schema als vandaag. Koning Willem-Alexander, koningin Maxima en premier Rutte zullen daar echter niet bij aanwezig zijn.

17.06 uur: lichamen onderweg naar Hilversum

Een colonne lijkwagens is rond kwart voor vijf vertrokken vanaf het vliegveld in Eindhoven. Ze vervoeren de eerste twintig lijkkisten met daarin de stoffelijke overschotten van slachtoffers van de vliegramp in Oekraïne. De lichamen worden naar Hilversum gebracht, waar de identificatie plaatsvindt.

In Eindhoven staan mensen aan beide kanten van de weg om de colonne uitgeleide te doen. Ook op bruggen en viaducten staan mensen klaar om de wagens voorbij te zien komen, meldt de ANWB via Twitter.

16.58 uur: Nederland hield een minuut stilte

Overal in Nederland hielden mensen een minuut stilte om de slachtoffers van de vliegramp in Oekraïne te herdenken. Zo zag het eruit:

16.27 uur: stilte op de kermis

Ook op de kermis van Tilburg, de grootste in Europa, was het even stil. De dreunende muziek ging uit, de botsauto's vielen stil en blije kinderen hielden op met spelen. "Het duurt toch maar een minuut?" hoorde Trouw-verslaggever Marten van der Wier een 12-jarig meisje aan een ander vragen. Ondertussen werden de botsauto's nog even snel schoongepoetst. Voor de Heuvelse kerk stond een groep mensen elkaar innig te omhelzen.

16.17 uur: de kisten worden uit het vliegtuig gehaald

Na de landing marcheerden militairen naar de toestellen toe en stelden ze zich op in rijen tussen de vliegtuigen, waarna de Last Post werd gespeeld. Daarna werd een minuut stilte gehouden.

16.14 uur: niet iedereen was stil

Toen de klokken in het Gelderse Ede begonnen te luiden, was het op het station niet doodstil. Senioren kakelden er doorheen, zegt Trouw-verslaggever Quirijn Visscher die ter plaatse is. Verontwaardigde blikken of sissende geluiden van omstanders hielpen niets. Ze bleven doorbabbelen.

16.00 uur: de ceremonie gaat van start

...

15.52 uur: het tweede vliegtuig is geland

De Nederlandse C130 Hercules en een Australische C17 Globemaster vlogen de 40 lichamen van de internationale luchthaven van Charkov naar Eindhoven. Het Nederlandse toestel heeft 16 lijkkisten bij zich, het Australische 24.

15.50 uur: het eerste vliegtuig is geland

Volg hier de live uitzending van de NOS.

15.43 uur: het eerste vliegtuig komt om 15.45 aan

Trouw-verslaggever Stijn Tielemans bevindt zich op de luchtbasis in Eindhoven waar over enkele minuten de ceremonie van start zal gaan. Tielemans heeft zojuist vernomen dat de eerste vlucht met lichamen van slachtoffers om 15.45 uur aankomt.

15.40 uur: '289 eeuwige stiltes'

Bij de Korporaal van Oudheusdenkazerne aan de rand van Hilversum leggen mensen bloemen neer ter nagedachtenis aan de slachtoffers van de vliegramp. Bij de poort van de kazerne liggen inmiddels tientallen boeketten, kaarten en brieven waarop mensen een persoonlijke boodschap hebben achtergelaten. '298 slachtoffers, 298 eeuwige stiltes' staat er geschreven bij een bos zonnebloemen.

Later vandaag arriveren de eerste slachtoffers vanaf het vliegveld van Eindhoven bij de kazerne. Op het complex worden de lichamen geïdentificeerd.

15.21 uur: vlaggen in Madurodam halfstok

Ook in attractiepark Madurodam hangen de vlaggetjes vandaag halfstok.

15.12 uur: vliegtuigen om 15.50 verwacht

De vliegtuigen met de eerste 40 slachtoffers worden om 15.50 uur verwacht op vliegbasis Eindhoven. Als de toestellen naar het platform zijn getaxied wordt zo dicht mogelijk rond 16.00 uur de Last Post gespeeld en meteen daarna een minuut stilte gehouden. Dat heeft de organisatie van de ceremonie aan de pers meegedeeld.

Na de minuut stilte worden de kisten door militairen uit de vliegtuigen gedragen en in rouwauto's geplaatst. Op de basis worden zo'n 1000 nabestaanden van alle slachtoffers verwacht.

15.06 uur: vrijdag debat in Tweede Kamer over MH17

Deze vrijdag komt de Tweede Kamer terug van het zomerreces voor een debat over de vliegramp in Oekraïne. Het debat zou eigenlijk vandaag plaatsvinden, maar is uitgesteld door de nationale rouwdag. Namens de regering zullen premier Rutte en minister Opstelten van veiligheid en justitie aanwezig zijn. Het debat begint om 10 uur.

14.47 uur: 'nog 16 lichamen gevonden'

Onder de wrakstukken op de plek van de vliegramp in Oekraïne liggen nog 16 lichamen. Dat heeft de 'Volksrepubliek Donetsk' bekendgemaakt, meldt het Russische persbureau Itar-Tass. De republiek is in mei uitgeroepen door Russische separatisten.

De stoffelijke overschotten liggen onder wrakstukken van de romp van de Boeing van Malaysia Airlines. De lichamen worden weggehaald en naar een trein met koelwagons gebracht in Torez, aldus de verklaring.

14.23 uur: politie rouwt mee

Ook de politie staat stil bij de slachtoffers van de vliegramp in Oekraïne. Bij de crash van de Boeing van Malaysia Airlines kwam een politieman uit Rotterdam om het leven. Daarnaast zaten er dierbaren van politiemensen in het toestel. Dat meldt de nationale politie.

Bij alle politiebureaus hangen de vlaggen halfstok. Als blijk van respect draagt de politie 'eenheid van tenue': een overhemd met lange mouwen, een stropdas en een pet. Volgens een woordvoerster is het geen dwingend voorschrift om dit tenue te dragen, maar een oproep.

14.03 uur: "Wie is nu jouw beste vriend?"

Op NRC verschijnt dagelijks een 'ikje' waarin lezers vertellen over zichzelf. Lees hier het ontroerende stukje dat vandaag in de krant staat.

13.45 uur: treinen staan stil om 16 uur

Het treinverkeer in Nederland staat om 16 uur vanmiddag een minuut stil. Dat meldt een woordvoerster van spoornetbeheerder ProRail namens de hele spoorsector.

In alle treinen en op de stations zal om 16 uur geen reisinformatie worden omgeroepen. De spoorvervoerders hebben vandaag ook alle commerciële activiteiten stilgelegd. Ze willen zowel personeel en de reizigers in staat stellen een minuut stil te staan bij de ramp.

12.56 uur: tweede vliegtuig met lichamen onderweg

Het tweede vliegtuig met lichamen van slachtoffers van de vliegtuigcrash is vertrokken naar Nederland. Het Australische militaire vliegtuig heeft 24 kisten aan boord. Het is de bedoeling dat het toestel ongeveer om dezelfde tijd aankomt op de luchthaven in Eindhoven als het Nederlandse vliegtuig, dat rond half 11 uit Charkov is vertrokken.

Zodra de lichamen in Nederland zijn gaan ze voor identificatie naar de Korporaal van Oudheusdenkazerne in Hilversum.

12.42 uur: nationale rouwdag, wat kan wel en niet?

Het is nog even zoeken naar de etiquette op deze bijzondere dag. Op Twitter is vanochtend discussie ontstaan over ongepaste uitingen op de dag van nationale rouw. Een twitteraar plaatste een foto van een 'ongepaste' reclametekst op een bus. Iemand anders uit zijn ongenoegen over een nieuwsbrief van KPN. Onder de hashtag #ongepast ventileren verschillende mensen hun mening over reclames, programma's of gedrag dat volgens hen niet door de beugel kan.

12.11 uur: Frans Timmermans bedankt voor de reacties op zijn toespraak

Op Facebook bedankt minister Timmermans van buitenlandse zaken alle mensen die hebben gereageerd op zijn toespraak in de VN-Veiligheidsraad. 'Velen van u laten mij weten dat onze gevoelens overeen komen', schrijft Timmermans. 'Dat laat zien hoe ons land in staat is tot grote medemenselijkheid en grote eensgezindheid. Niemand, helemaal niemand krijgt ons klein.'

Er was veel waardering voor de persoonlijke speech van de minister. De Amerikaanse oud-president Bill Clinton refereerde eraan tijdens een rede voor het internationale aidscongres in Melbourne. "Ik hoop dat alle landen die vrijheid en eer op waarde schatten, zullen kijken naar de toespraak van de Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken", aldus Clinton.

11.46 uur: wat gebeurt er vanmiddag?

Lees hier wat er vandaag op het programma staat.

11.42 uur: publieke omroep vandaag wereldwijd toegankelijk

Speciaal voor de nationale rouwdag kan de hele wereld vandaag terecht op de Nederlandse publieke omroep. De NOS doet op Nederland 1 vanaf 14.30 rechtstreeks verslag van de dag van nationale rouw. De uitzending is internationaal ook online te volgen op npo.nl, omdat de gebruikelijke landblokkade (geo-ip blocking) vandaag is uitgezet.

11.16 uur: ook op Schiphol wordt gerouwd

Op schermen in Schiphol betuigt de luchthaven steun aan de nabestaanden van de vliegramp in Oekraïne. Op andere plekken liggen bloemen, brieven en knuffels.

11.01 uur: Autralisch toestel geland in Charkov

De Australische C-17 Boeing is inmiddels geland in Charkov. Dit toestel zal vandaag 24 kisten transporteren naar Nederland. Het Nederlandse toestel van de Koninklijke Luchtmacht is zojuist vertrokken naar Eindhoven.

10.41 uur: veertig kisten naar Nederland

Vandaag worden 40 kisten naar Nederland gevlogen vanaf Charkov, zegt een woordvoerder van het Nederlandse forensisch team in Charkov tegen persbureau ANP. Het Nederlandse Hercules transportvliegtuig brengt 16 kisten naar Eindhoven. Een Australische militaire toestel vervoert nog eens 24 kisten.

10.25 uur: zwarte dozen gearriveerd in Groot-Brittanië

De twee zwarte dozen van de neergeschoten Boeing zijn in Groot-Brittannië gearriveerd. Dat maakte de Oekraïense onderzoekscommissie naar de vliegramp vandaag bekend. In de Britse plaats Farnborough bevindt zich één van de twee onderzoeksinstituten in Europa waar deze gelezen kunnen worden.

10.20 uur: treinen staan toch een minuut stil

Het treinverkeer in Nederland staat vandaag toch 1 minuut stil. Dat heeft een woordvoerster van spoornetbeheerder ProRail namens de hele spoorsector laten weten. Aanvankelijk zouden de treinen om veiligheidsredenen niet stil blijven staan op de dag van nationale rouw. Hoe laat de treinen stil zullen staan wordt nog overlegd met het Rijk en Schiphol.

10.15 uur: Malaysia betuigt medeleven in rouwadvertentie

In een rouwadvertentie in verschillende landelijke kranten heeft Malaysia Airlines vanochtend medeleven betuigd aan de slachtoffers van de ramp met het toestel van die luchtvaartmaatschappij. 'Laten wij samen bidden voor de dierbare levens die verloren zijn gegaan', staat in de advertentie, die is ondertekend door de raad van bestuur, het management en het personeel van Malaysia Airlines.

10.06 uur: volg de ceremonie op vliegveld Charkov live

De NOS zendt de ceremonie op de luchthaven van Charkov live uit.

9.35 uur: molens in rouwstand

Vereniging De Hollandsche Molen en het Gilde van Vrijwillige Molenaars hebben alle molenaars gevraagd om hun molens in de zogenoemde rouwstand te zetten. Als de wieken in de rouwstand staan, is de onderste wiek iets naar rechts verschoven. De wiek staat als het ware iets voorbij de molen en dat symboliseert de rouw: het is voorbij en geweest. Met de rouwstand betuigen de molenaars 'hun diepste medeleven met degenen die getroffen zijn door de aanslag', liet de vereniging weten.

9.16 uur: ceremonie in Charkov van start

De ceremonie in Charkov is van start gegaan. De lichamen van de slachtoffers van ramvlucht MH17 worden in simpele houten kisten in de vliegtuigen geplaatst.

In totaal worden met de eerste vlucht vijftig slachtoffers vervoerd. De lichamen liggen in twee vliegtuigen; een Hercules van de Koninklijke Luchtmacht en een Australische Boeing C-17.

De toestellen worden om 16.00 uur verwacht in Eindhoven. Daarna wordt er in heel Nederland een minuut stilte in acht genomen en zijn er verscheidenen plechtigheden.

Geen reclame en amusement bij publieke omroep
De publieke omroepen passen woensdag hun programmering aan vanwege de nationale dag van rouw. De hele dag is er geen reclame te zien en te horen op Nederland 1, 2 en 3 en op Radio 1, 2, 3FM, Radio 4, 5 en 6 en op radiozender FunX.

Wanneer de vliegtuigen met de eerste slachtoffers landen in Eindhoven, schakelen alle tv- en radiozenders live over. De tv-zenders zullen geen amusement laten zien. Op de radio worden geen spelletjes gespeeld en wordt de muziek aangepast.

Wat staat er vandaag te gebeuren?
Vandaag is een dag van nationale rouw. De laatste keer dat zo'n dag werd uitgeroepen was na de dood van de voormalige koningin Wilhelmina.

De eerste slachtoffers van de vliegramp, waarschijnlijk 200, worden overgevlogen. Ze komen naar verwachting rond 16.00 uur aan op vliegbasis Eindhoven. Daar zijn nabestaanden, koning Willem-Alexander, koningin Máxima, premier Mark Rutte en vicepremier Lodewijk Asscher bij aanwezig. Na de landing van de twee militaire vliegtuigen klinkt op Eindhoven een trompetsignaal. Daarna volgt een minuut stilte.

Op alle gebouwen van de rijksoverheid hangt de Nederlandse vlag halfstok. Datzelfde gebeurt bij gemeenten, provincies en Nederlandse diplomatieke vertegenwoordigingen in het buitenland. Verder kunnen op verschillende momenten van de dag klokken worden geluid. Dit geldt met name gedurende 5 minuten voor aankomst van de vliegtuigen.

De zwarte dozen van het vliegtuig van Malaysia Airlines worden overgedragen aan het internationale onderzoeksteam dat onder leiding van Nederland bekijkt wat de oorzaak is van de ramp. De apparatuur leek op het eerste gezicht in goede staat te verkeren.