Een crimineel heeft het recht om vergeten te worden

Iemand die is veroordeeld voor een misdrijf kan ook het recht hebben om door Google vergeten te worden. De privacy van een individu weegt in veel gevallen zwaarder dan het recht van burgers om zich te informeren over de daden van die persoon.

Dat blijkt uit een arrest van de Hoge Raad van afgelopen vrijdag in een zaak die is aangespannen door een man die vijf jaar terug werd veroordeeld tot zes jaar cel vanwege poging tot uitlokken van een huurmoord op een concurrent uit de escortbranche. Het hoger beroep in die strafzaak loopt nog. Ondertussen wil de man dat Google links uit de zoekresultaten verwijdert die naar de kwestie verwijzen. Maar Google weigert dat omdat het bedrijf vindt dat het publieke belang op informatie belangrijker is.

Google kreeg daarin van de Amsterdamse rechter en het gerechtshof in hoger beroep gelijk. Maar de Hoge Raad oordeelt nu dat de zaak over moet. Bij de belangenafweging hebben de lagere rechters er niet voldoende rekening mee gehouden dat het recht op privacy van het individu voorrang heeft, vindt de Hoge Raad.

Recht om vergeten te worden

Het arrest van afgelopen vrijdag is in lijn met dat van het Europees Hof van Justitie in 2014, waar het recht om vergeten te worden voor Europese burgers voor het eerst bekrachtigd werd. Sindsdien kan iedereen aan zoekmachines als Google vragen om links te verwijderen uit de zoekresultaten. Dat moet voorkomen dat online informatie die niet meer relevant is, telkens weer opduikt. Een uitzondering wordt gemaakt voor publieke figuren. Die moeten meer dan gewone burgers accepteren dat er informatie over hen op internet circuleert.

Maar geldt die uitzondering ook voor een crimineel? Het gerechtshof oordeelde van wel. Iemand die de wet overtreedt, moet accepteren dat het publiek daarin geïnteresseerd is. De Hoge Raad vindt dat niet zo vanzelfsprekend en wil dat de rechters dat beter beargumenteren.

Tot nu toe ontving Google ruim 31.000 verzoeken van Nederlanders die vergeten willen worden. Daarvan werd 46 procent toegekend. Of de uitspraak van de Hoge Raad gevolgen heeft voor de beslissingen van de zoekgigant, is nog onduidelijk. Google wil op dit moment niet reageren op het arrest.

Verleden wegpoetsen

In de meeste gevallen komen burgers en Google er onderling wel uit of een verwijderverzoek terecht is of niet. Vanwege onenigheid werd een tiental keer de rechter erbij gehaald. Deze zaak van de veroordeelde crimineel is de eerste keer dat de hoogste rechters van Nederland zich over het vergeetrecht buigen.

Tot nu toe hadden rechters de neiging om het belang van vrijheid van meningsuiting en het recht op informatie net zo zwaar te wegen als het recht op privacy van het individu, zegt Frederik Zuiderveen Borgesius, die aan de Universiteit van Amsterdam onderzoek doet naar het online vergeetrecht. “Maar nu zegt de Hoge Raad dus dat bij verwijderingsverzoeken de privacy in beginsel zwaarder weegt. Wat niet betekent dat nu meteen alle criminelen hun verleden kunnen wegpoetsen. De belangenafweging moet bij elke zaak telkens opnieuw worden gemaakt, en kan dan nog steeds in het voordeel van het recht op informatie of de vrijheid van meningsuiting uitvallen.”

Maar een rechter die beslist over een verwijderverzoek zal dan wel goed duidelijk moeten maken waarom voor iemand geldt dat hij een rol speelt in het publieke leven, zegt Stefan Kulk, die zich aan de Universiteit Utrecht bezig houdt met het recht om vergeten te worden. “Het enkele gegeven dat het gaat om een misdadiger, is in ieder geval niet voldoende.”