Een buurthuis langs de Zuidas

In de kleedruimte waar bezoekers van de bouwplaats helmen en laarzen aantrekken, liggen stapels spijkerbroeken. Het is het resultaat van een inzamelingsactie onder het personeel van het hoofdkantoor van ABN Amro op het Gustav Mahlerplein aan de Zuidas in Amsterdam. De broeken worden geperst tot een viltachtige stof, die zorgt voor isolatie van de plafonds van het naastgelegen nieuwe Circulair Paviljoen. In het gebouw wijzen gidsen van de ‘green tour’ buurtbewoners, geïnteresseerden en relaties op het grijze spul tegen het dak dat ooit een spijkerbroek van een bankmedewerker was.

ABN Amro, een van de drie grote Nederlandse banken, beoogt met het nieuwe gebouw klanten te laten zien wat de ‘circulaire economie’ - waarin afval taboe is en hergebruik van producten regel - betekent. Daarnaast stelt de bank het kantoor ter beschikking aan de omgeving.

“We willen dat mensen hier bij ons een film komen kijken of naar een lezing luisteren”, zegt Mark van Rijt, facilitymanager van ABN Amro. “Maar buurtbewoners mogen ook gerust een kaartje komen leggen.” Het is een heel ander geluid dan je van een commerciële bank over een nieuw kantoorgebouw zou verwachten. Het traditionele kantoorpand is doorgaans buiten kantoortijden leeg, terwijl het paviljoen ’s avonds en in weekeinden open is.

Ingenieuze lichttegels

Het nieuwe bankgebouw, dat in juni klaar is en in september officieel wordt geopend, telt twee openbaar toegankelijke horecabedrijven. Die zullen circulair, met zo min mogelijk afvalstromen, met vooral lokale producten gaan koken. Details en namen zijn nog geheim, binnen enkele weken worden de contracten met partners getekend.

Het paviljoen is een pand met drie etages van in totaal 3000 vierkante meter, waarvan ongeveer de helft als ondergronds vergader- en congrescentrum wordt ingericht, met capaciteit voor 400 mensen. Ingenieuze lichttegels moeten het daglicht van de zijkanten het keldercomplex ‘in trekken’. Daarboven huizen twee publiek toegankelijke etages die met veel glas, als de brug van een schip, uitzicht bieden op het plein en de omgeving.

Het betreft een van de meest milieuvriendelijke gebouwen denkbaar. Van Rijt: “Het is niet ons doel het meest circulaire gebouw van Nederland te worden, want dan ben je dat een paar maanden en dan word je weer voorbijgestreefd. Wij willen hier permanent mee bezig zijn.”

“Economische groei betekent meer vervuiling en een groeiend tekort aan grondstoffen”, aldus Van Rijt. “De circulaire economie, waarmee in 2050 het woord ‘afval’ geschrapt kan worden, biedt oplossingen. Wij laten hier als bank onze klanten zien wat je op dit gebied allemaal kunt doen.”

Het Circulair Paviljoen wordt zo gebouwd dat het probleemloos en milieuvriendelijk uit elkaar te halen is. De constructie bestaat uit veel glas en Limburgs larikshout. Alle maten zijn aan de grote kant, zodat het hout gedemonteerd, afgeschaafd en probleemloos opnieuw gebruikt kan worden. De dakdelen en wanden bestaan geheel uit zonnepanelen.

De lift

Aan de binnenzijde komt een tuin, uitlopend op een groene wand. Van Rijt noemt ook het plan voor de stroom.

“In het hele gebouw komt alleen gelijkstroom, zodat geen capaciteit via omvormers weglekt. Veel oplossingen kwamen tijdens de bouw op. Zo waren er twee liften voorzien, maar zei de leverancier van de liften: waarom eigenlijk? Wie lopen wil, kan lopen. Eén lift is genoeg.” Demonstratief laat de bank de liftschacht staan, om te laten zien dat bij de bank het ‘omdenken’ nooit ophoudt.

Niets is te gek voor het nieuwe gebouw. Van Rijt noemt de ‘phase change materials’, de kristallen op vloeren en plafonds, die helpen energie te besparen. Kern van de techniek is dat de kristallen bij 21 graden stollen dan wel smelten, en zo warmte opslaan dan wel vrij laten komen. Van Rijt: “Zie het vooral als een experimenteertuin voor ons allemaal.”

Het paviljoen aan het Mahlerplein moet een anker in de buurt worden, zeggen de projectleiders. Jonge werknemers op de Zuidas moeten zich welkom voelen een broodje te eten op de ultrabrede trappen van het pand. Projectleider Malu Hilverink: “We zien veel mensen als de zon schijnt ergens op het plein zitten. We maken de trappen van het paviljoen zo breed dat het mensen verleidt er te gaan zitten.”

De ontwerpers hopen dat het pand, met veel glas en een daktuin, tevens uitnodigt om naar binnen te komen. “We spraken aanvankelijk steeds van ‘het theehuis’”, zegt Hilverink. “Maar we denken ook aan een cocktailbar en aan ruimten voor diners voor groepen.”

Het is verder de bedoeling dat de bank er de jaarcijfers presenteert. Als bedrijven de ruimten afhuren, gebeurt dat onder commerciële voorwaarden, maar ook bewoners van de nieuwe socialehuurwoningen kunnen er terecht. Verder wil ABN Amro een cultureel programma bieden, met films, optredens en lezingen. Veel staat nog open, want ‘het denken over wat er allemaal in zo’n gebouw kan, is nog lang niet gestopt’.

ABN Amro toont klanten de ‘circulaire economie’, waarin afval taboe is en hergebruik van producten regel