Plein 2
Een beetje politicus draait nu ergens een wethoudersploeg in elkaar
Vijftien jaar geleden was het een prestigieuze klus die slechts weinigen op hun cv konden bijschrijven: die van informateur. Maar de functie is aan inflatie onderhevig.
Ministers van staat of andere politici met veel ervaring en aanzien werden er doorgaans voor opgetrommeld en trokken zich in bekende of minder bekende zaaltjes terug met de onderhandelaars. Dat wil zeggen: bij landelijke formaties van een kabinet.
Lokaal lijkt haast elke politicus dezer dagen wel in de weer met het smeden van een coalitie.
Het aantrekken van een prominente informateur is in opmars sinds de invoering van de dualisering, nu vijftien jaar geleden. Coalitie en oppositie moesten beter uit de verf komen en nadat een paar gemeenten om die reden een politicus met onderhandelingservaring hadden benaderd, was het hek van de dam.
Ook dit jaar regende het in de weken na de gemeenteraadsverkiezingen van 21 maart persberichten met informateurbenoemingen, met daarin niet de minste namen.
Uit de waslijst aan informateurs vallen een paar trends te destilleren. Allereerst zijn daar de vele Tweede én Eerste Kamerleden die in of juist ver buiten hun eigen woonplaats zijn aangeschoven. VVD'er Foort van Oosten toog naar Albrandswaard, vanuit Schiedam alleen even de Nieuwe Maas over. Ook Brabander Erik Ronnes (CDA) hoefde maar één rivier te passeren om in het Limburgse Gennep te kunnen formeren. Tom van der Lee van GroenLinks maakte juist aardig wat kilometers: hij pendelde tussen Amsterdam en Arnhem. GroenLinks-senator Marijke Vos reisde tussen de hoofdstad en Delft.
Veel VVD'ers
Opvallend is ook dat veel recent teruggetreden Kamerleden nu als informateur hun opwachting maken, en dan vooral veel VVD'ers. Zo sleutelt de kort na de landelijke verkiezingen naar universiteitenkoepel VSNU vertrokken Pieter Duisenberg in Rotterdam aan een nieuw college, samen met oud-Groenlinks-leider Paul Rosenmöller. In Opsterland verricht Anne-Wil Lucas datzelfde werk. En Helma Neppérus, in deze kolommen beroemd om haar pleidooi voor de rentree van bitter lemon in het Kamerrestaurant, speurt in Bodegraven-Reeuwijk naar een werkbare meerderheid.
Dat hier vooral veel VVD'ers de revue passeren, mag niet verbazen: de partij wist koploper CDA tot op tienden van een procent te naderen en werd in veel plaatsen de grootste partij. De grootste partij is verantwoordelijk voor de formatie en kennelijk praat het nou eenmaal makkelijker met iemand van de eigen clubkleur.
Dat gebeurt overigens ook bij kabinetten: Rutte-III begon met VVD-minister Edith Schippers als verkenner en eindigde met informateur Gerrit Zalm.
Van de wagen gevallen
Wat ook opvalt, is dat van de wagen gevallen VVD'ers zo'n lokale formatie een prettige manier lijken te vinden om betrokken te blijven bij de partij, en enigszins zichtbaar. Zo was Onno Hoes, in 2014 na publiek geworden privékwesties opgestapt als burgemeester van Maastricht en nu waarnemer in Haarlemmermeer, niet te beroerd om in Eindhoven aan tafel te gaan met de verkozen partijen. En in Almere arriveerde oud-minister van veiligheid en justitie Ard van der Steur als informateur.
Andere opvallende naam in formatieland: Jan Hoekema. De D66'er vertrok in februari voortijdig als waarnemend burgemeester van Langedijk. Hij en zijn vrouw, oud-PvdA-fractievoorzitter in de senaat Marleen Barth, kwamen in opspraak vanwege opgehoogd wachtgeld en bedongen huurkorting op de voormalige ambtswoning in Wassenaar, waar hij eerder burgemeester was.
Vorige week begon Hoekema op verzoek van de gemeente Bunnik als verkenner van een coalitie tussen Perspectief 21 en het CDA.
Een lokaal informateurschap kan een vervolgfunctie opleveren: formateur. Bij kabinetsformaties is dat maar voor heel weinigen weggelegd. Dat is aan het Binnenhof in de loop der jaren de taak van de beoogde premier geworden, zoals Balkenende en Rutte in deze eeuw.
Lokaal is de lijst van formateurs veel langer. Van der Lee en Ronnes werden al lokaal formateur. En Almere heeft, mooi op rijm, formateur Van der Steur.
Bekendste lokale informateurs
1 Edith Schippers Den Haag
2 Paul Rosenmöller Rotterdam
3 Jan Nagel Den Helder
De belangrijke en minder belangrijke bijzaken in politiek Den Haag, beschreven door de parlementaire redactie van Trouw.
