Eckhart Tolle: Negeer de herrie van je gedachten

Even voor twee uur zit de grote zaal van de Rotterdamse Doelen zo goed als vol. Bijna achttienhonderd mensen hebben hun zaterdagmiddag leeggeruimd om zonder pauze twee uur lang te luisteren naar hun spirituele gids, de 62-jarige – van oorsprong Duitse – Canadees Eckhart Tolle.

Ondanks hun aantal, vormen de aanwezigen een select gezelschap, want de lezing – teaching, noemt Tolle het – was in een mum van tijd uitverkocht. De prijs van 49 tot 79 euro voor een kaartje blijkt geen punt; in alle Europese, Amerikaanse en Canadese steden die hij aandoet trekt Tolle volle zalen. Hoogstwaarschijnlijk bezitten de toehoorders – dertigplussers, de helft tot twee derde vrouw – allemaal Tolle’s standaardwerk ’De kracht van het nu’, de vertaling van ’The power of now’. Een beetje fan heeft natuurlijk ook het werkboek en Tolle’s andere hit ’A new earth’, ’Een nieuwe aarde’. Nederlanders kochten volgens uitgeverij Ankh-Hermes 400.000 boeken van de spiritueel leider.

Kort samengevat predikt Tolle dat je jezelf zelf niet langer moet vereenzelvigen met je gedachten. Denken heeft, zegt hij, zo’n verslavende werking dat het hele bewustzijn erdoor wordt geabsorbeerd. „Het is als een een parasiet die al je aandacht en bewustzijn opeet: de ene gedachte leidt altijd tot de andere.”

Denken is handig voor je werk en nog zo wat praktische zaken, maar het allergrootste deel van onze gedachten is volgens Tolle niet alleen extreem repetitief, maar ook zinloos, disfunctioneel en ondermijnend. „Liefde, vreugde, schoonheid en geluk komen niet voort uit denken. Kritisch zijn, klagen, jezelf bang maken, oordelen, minachten – dat kan de geest heel goed.” Disfunctioneel denken, noemt Tolle dat. Niet alleen zinloos, ook nog eens schadelijk voor je gezondheid, naar zijn stellige overtuiging.

Gedachten houden zich het liefst op in het verleden – welke ervaringen heb ik en wie ben ik daardoor? – en in de toekomst: ik ben niet echt gelukkig, maar met – vul maar in: een beter betaalde baan, een mooier huis, een liefhebbender echtgenoot – zou ik dat wel zijn. Slechts heel zelden vertoeven we werkelijk in het moment, in het nu. Terwijl het échte leven zich daar, en daar alleen, voltrekt, betoogt Tolle.

Een oogverblindende zonsondergang, een adembenemend muziekstuk, een inspirerend gesprek. Het zijn díe momenten van geluk waarop Tolle doelt: je geest houdt zijn mond, de tijd doet er niet toe, je valt samen met het moment. Tolle’s boeken, lezingen, filmpjes op YouTube en zijn internettelevisiekanaal zijn er allemaal op gericht zijn volgelingen de weg te wijzen richting het bejubelde ’nu’.

Op het grote podium in De Doelen valt het Perzisch tapijt een beetje in het niet. Er staat een stoel op, een microfoon, een tafeltje met een glas water en een vaas met een herfstbloem. Even na tweeën komt hij op; een kleine, onopvallende, ietwat gebogen verschijning met blauwe pretoogjes – op het eerste gezicht de verpersoonlijking van de anti-goeroe. Na een minuut van concentratie begint hij met zachte stem te vertellen over zijn ervaringen en overtuiging. Geen grote gebaren, geen overredingsdrang. De muisstille zaal hangt aan zijn lippen en lacht als de meester een beetje schokschouderend grinnikt om zijn eigen uitspraken. Tolle haalt met regelmaat uitspraken van Jezus, Boeddha en Zenmeesters aan. „Er schuilt een diepe waarheid in de oude religies”, zal hij daar later over zeggen. „Mensen voelen er echter niet meer voor om te horen te krijgen dat ze slecht zijn en naar de hel gaan als ze de verhalen die er omheen zijn bedacht niet geloven. Dat is natuurlijk ook waanzin. Ik probeer de essentie door te geven.”

Een man schuin achter me heeft zijn ogen al dicht nog voordat Tolle een mond opendoet. Zou hij mee hebben gemoeten van zijn vrouw? Een tijd later schrik ik zelf wakker.

De volgende ochtend is Tolle in zijn hotel. Of ik bij the teaching was, vraagt de kleine man vriendelijk. Ik speel open kaart. Ja, maar, het spijt me verschrikkelijk, ik heb een groot deel gemist.

Hij lijkt het een goede grap te vinden en grinnikt zijn typische lachje. „Sommige mensen ervaren mijn stem als hypnotiserend. Je bent ingehaakt op een ander bewustzijnsniveau. Door in slaap te vallen, wat naar mijn idee geen echte slaap was, raak je op een dieperliggend niveau, voorbij het denken. Je begrijpt dan beter wat ik zeg; niet met je verstand maar met je hart, je wezen.”

Ik was liever wakker gebleven.

„Zie het zo: Als je in gevecht gaat met het leven, voel je je niet gesteund door het universum. Het is zoiets als zwemmen. Toen ik dat leerde, raakte ik in paniek. Overal was water, ik sloeg om me heen. Toen ik mijn angst verloor en me kon overgeven aan het water, bleek ik te drijven, het water hield me omhoog, het droeg me. Laat je angst los, geef je over. Zolang je strijd levert, realiseer je je niet dat het water je kan dragen, dat het leven je draagt. Met ’loslaten’ bedoel ik niet dat je lethargisch moet worden. Ik bedoel dat je je verzet staakt. Verzet vreet energie. Stop ermee. Het leven heeft het goed met je voor.’’

Waarom zat er meer dan twintig jaar tussen uw ’spirituele ontwaken’ en het boek ’De kracht van het nu’?

„Creativiteit wordt geboren uit innerlijke stilte, daar waar je gedachten geen lawaai kunnen maken. Soms, als het moment daar is, ervaar je het sterke gevoel dat er iets op het punt staat geboren te worden.”

U had dat sterke gevoel?

„Ja. Ik kocht een laptop omdat ik ineens wist dat ik moest schrijven. Er kwam een stroom van woorden in me op en ik typte: ’Wat is verlichting?’ Op het moment dat ik dat schreef, wist ik dat er een boek geboren wilde worden. Het was niet zozeer dat ik een boek wilde schrijven als wel dat dat boek geschreven wilde worden. Veel mensen vragen zich af: wat is mijn levensdoel? In new age-kringen is het populair jezelf de vraag te stellen: wat wil ik van het leven? Ik vind dat een prima vraag, maar zelf keer ik het liever om. Mijn vraag is: wat wil het leven, of God, van mij? Een van de dingen die het leven van me wilde, was dat ik dat boek schreef.”

Hoe vindt u het om na drie jaar weer in Nederland te zijn?

„Prettig. Tijdens the teaching in Rotterdam was er vanaf het begin een diepe stilte in de zaal. In andere grote steden heb ik soms wel twintig minuten nodig om een vreedzamere, kalme energie neer te zetten – het voelt er vaak nerveus, gespannen, opgewonden. Nederland heeft een relatief vredige collectieve energie. Sommige landen hebben een zekere zwaarte: Oost-Europa, Rusland, tot op zekere hoogte ook Duitsland, hoewel het daar verandert. Het zijn landen met een relatief groot pijnlichaam, zoals ik dat noem: negatieve energie die voortkomt uit gedachten over lijden in het verleden. Daarom vind ik het zo prettig om aan de Canadese westkust te wonen – daar is een heel lichte energie.”

Verandert de wereld doordat veel mensen geloven in wat u zegt?

„Wat ik verkondig is geen geloof – gelukkig niet – het is een inzicht. Ja, de wereld verandert. Steeds meer mensen voelen zich aangetrokken tot het gedachtengoed dat ik uitdraag. Ik wil mensen niet overtuigen, ik wil ze iets uitleggen. Als mijn werk ze aanspreekt, ervaren ze al een groot verlangen naar verdieping. Veel mensen missen iets fundamenteels, ze vinden het leven te oppervlakkig. Tegelijkertijd groeien veel mensen uit hun religie, zoals een kind toe kan zijn aan een moeilijker boek. Ik zie het als de volgende stap in de evolutie van het menselijk bewustzijn.”

De seminars met Oprah Winfrey zijn dertig miljoen keer gedownload, u heeft inmiddels een eigen internettelevisiekanaal.

„Het aantal mensen dat ik bereik is onvoorstelbaar. Ik begon mijn teachings bij mensen thuis met groepjes van een man of tien, twaalf. Op een bepaalde manier kom ik nu weer bij mensen thuis, zou je kunnen zeggen. Mijn boodschap is in de loop van de jaren niet veranderd. Ik ben zelf krachtiger geworden. ”

Bij het afscheid glimlacht Tolle. „Het komt hier op neer: don’t resist what is – bied geen weerstand aan hoe het is.”