'Echt links' is rechts avontuur Franse Parti Socialiste zat

In de Franse Parti Socialiste (PS) is de strijd om de koers en de macht in volle hevigheid ontbrand. Een aanval van oud-minister Martine Aubry op de regering-Hollande/Valls luidt een veldslag in die de partij waarschijnlijk niet overleeft.

Niets deugt er van het beleid volgens Martine Aubry, helemaal niets. President en premier Manuel Valls varen blind op de eisen van de werkgevers. Ze slaan door met hun antiterreurbeleid en ze zijn hardvochtig als het aankomt op vluchtelingen. Dat Valls onlangs op bezoek in München bondskanselier Angela Merkel belachelijk maakte en verzekerde dat Frankrijk niet meer dan 30.000 asielzoekers zal ontvangen, was voor haar de druppel.

Met een paar getrouwen en oud-europarlementariër Daniel Cohn-Bendit klom zij in de pen om te zeggen waar het op staat. Genoeg is genoeg ('Trop c'est trop!') staat boven het manifest dat de krant Le Monde afdrukte. De subtekst van het ongebruikelijk harde verhaal luidt: het echte links is dit rampzalige rechtse avontuur zat.

Aubry hekelt om te beginnen de bekering van Valls en Hollande tot de aanbodeconomie. Miljarden gingen er naar lastenverlichting voor het bedrijfsleven, 'bijna allemaal voor niets', sneert zij. Het zit haar ook dwars dat de regering meer mogelijkheden wil voor bedrijven om van de 35-urige werkweek af te wijken.

De 35 heures is het geesteskind van Aubry, de dochter van Jacques Delors, oud-voorzitter van de Europese Commissie. Zij voerde de korte werkweek zelf in als minister van sociale zaken in 2000. Toen keek Europa nog met belangstelling naar Frankrijk, dat wat de balans tussen tussen werk en privéleven betreft tot de avant-garde behoorde.

Maar de maatregel was schadelijk voor de concurrentiepositie van het land. Liep Frankrijk vijftien jaar geleden nog in veel opzichten voor op Duitsland, binnen tien jaar waren de rollen in vrijwel alle opzichten omgedraaid. Frankrijk geldt sindsdien als zieke man van Europa, Duitsland als lichtend voorbeeld.

Aubry, al jaren burgemeester van de noordelijke stad Lille, staat vanwege deze geschiedenis voor velen symbool voor het Frankrijk dat verliest. Bovendien is zij ook nog eens beduidend minder populair dan sociaal-liberalen als minister van economie Emmanuel Macron of Valls zelf. Maar 13 procent van de kiezers vindt dat zij een goede kandidaat namens links zou zijn bij de presidentsverkiezingen van mei 2017.

Dat Aubry wel kritiek levert maar zelf niet één voorstel doet, pleit ook niet in haar voordeel. Frankrijk telt ruim 3,5 miljoen werklozen, meer dan 10 procent van de beroepsbevolking, de groeiverwachtingen voor de economie zijn minimaal. Beweren dat het Franse sociale model eigenlijk niet hoeft te veranderen maakt onder deze omstandigheden geen sterke indruk. Toch ruikt zij kansen. Er is groeiende kritiek op een wetsvoorstel van Valls voor een complete verbouwing van het arbeidsrecht - dat onder andere uit minder rechten voor WW'ers bestaat. Mogelijk staat Frankrijk deze lente een nieuwe golf aan stakingen en acties te wachten.

Over de ontknoping van de krachtmeting wordt druk gespeculeerd. Het valt moeilijk voor te stellen dat de PS deze storm overleeft nu nog duidelijker is geworden hoezeer de meningen uiteenlopen en hoe hardnekkig de persoonlijke ambities van de hoofdrolspelers in het drama zijn. Het zou kunnen dat er straks vier linkse presidentskandidaten zijn: een namens extreem-links, een namens de groenen en twee namens wat nu nog de PS is.

Of het komt van voorverkiezingen die de leden in staat stellen om de knoop door te hakken is nog niet duidelijk. Aubry lijkt haar partij in ieder geval één dienst te bewijzen. Van de boel moeizaam bij elkaar houden, een sport waarin president Hollande excelleert, kan geen sprake meer zijn. De partij moet nu voor duidelijkheid zorgen.

undefined