Duizenden Kamerstukken verdwenen uit overheidsportaal
Duizenden belangrijke Kamerstukken, waaronder diverse troonredes, zijn verdwenen uit het publieksportaal voor overheidsinformatie, de website Officielebekendmakingen.nl. Daarmee schiet de overheid tekort in haar eigen doelstellingen om parlementaire informatie openbaar, toegankelijk en bruikbaar te maken.
Al in 1997 schreef het kabinet Kok in een nota dat digitale toegang tot overheidsinformatie essentieel is voor de democratie en betrokkenheid van de burger bij de politiek. Twaalf jaar later, in 2009, lanceerde de overheid Officielebekendmakingen.nl. Een onvolledige en weinig toegankelijke zoekmachine voor Kamerdocumenten, zo blijkt nu.
"Er missen duizenden stukken", zegt informatiedeskundige aan de Universiteit van Amsterdam Maarten Marx. "En niet zomaar stukken. Het gaat om de handelingen, die dikke boeken met alle belangrijke informatie." De handelingen zijn de notulen van de vergaderingen in de Eerste en Tweede Kamer. Naast een groot aantal notulen ontbreken ook de Algemene Beschouwingen van 2009 en zijn drie troonredes onvindbaar.
Om aan te tonen hoe 'gebrekkig' de website functioneert, vergeleek Marx de inhoud van Officielebekendmakingen.nl met diens voorganger, de zoekmachine Parlando.
"Dan zie je duizenden verschillen", zegt Marx. Enkele voorbeelden. In 1996 telde Parlando 1396 notulen, Officielebekendmakingen.nl kwam tot 1167. In '97 was dat aantal 1416 om 740. En voor 1995 telt Officielebekendmakingen nul documenten. Opvallend is ook dat diverse Troonredes en de Algemene Beschouwingen van 2009 ontbreken.
Een van de betrokken partijen bij de bouw van Officielebekendmakingen, e-Overheid voor burgers, erkent dat documenten ontbreken. Volgens een woordvoerder wordt aan het probleem gewerkt.
Afgezien van de duizenden documenten die ontbreken, is er ook veel mis met de toegankelijkheid van de wel aanwezige Kamerstukken. "Tweede Kamerdocumentatie is formeel openbaar en beschikbaar, maar daarmee is het niet toegankelijk", zegt Stephan Okhuijsen, de hoofdredacteur van weblog Sargasso. Vijf jaar geleden begon hij de actie Open politiek omdat 'de openheid van het democratisch bestel niet meer voldeed aan de eisen van de tijd'. Die openheid voldoet nog altijd niet.
"Gegevens worden op ouderwetse wijze in bestandjes gestopt en online gepubliceerd", zegt Okhuijsen. "Dan zeggen ze: het staat online. Maar als je als gewoon burger iets wilt zoeken, is dat ontzettend onhandig. Je moet bijna een professional zijn wil je iets vinden. Dat remt iedere betrokkenheid van burgers bij politieke processen. En aan die situatie verandert de laatste jaren helemaal niets."
Twee landen die voor Nederland als voorbeeld kunnen dienen zijn de Verenigde Staten en Groot-Brittannië. In beide landen zijn veel particuliere waakhonden van de democratie ontstaan doordat de overheid politieke informatie handzaam publiceert. Zo houdt in de Verenigde Staten de Sunlight Foundation de relatie tussen geldstromen, lobbyisten en politici in de gaten. In Groot-Brittannië is non-profitorganisatie mySociety actief met onder meer Theyworkforyou, een website waar Britse kiezers de gangen van hun lokale parlementsleden nagaan.
Initiatieven als theyworkforyou.com zijn in Nederland zeer moeilijk te realiseren omdat de aangeboden informatie uit het parlement onvolledig is, veel fouten bevat, en ontoegankelijk is, zo ondervond ook Josta de Hoog van Politix.nl. Deze website publiceert een selectie van de stemmingen. Dat moet handmatig omdat elektronische verwerking niet mogelijk is.
"Het stemgedrag is heel ontoegankelijk", zegt De Hoog. "Je moet behoorlijk wat van het systeem afweten wil je echt kunnen vinden wie wat heeft gestemd." Toch hoeft het volgens De Hoog niet zo ingewikkeld te zijn, omdat de Tweede Kamer intern wel een bruikbaar systeem heeft. "Het is vooral een kwestie van een keuze of je dat systeem wel of niet openbaar aanbiedt."
Stephan Okhuijsen noemt het "bijna surrealistisch dat mensen iedere vier jaar stemmen, maar dat - afgezien van een paar hot items die de krant halen - op geen enkele wijze is te controleren of de partijen stemmen in lijn met hun verkiezingsprogramma."
"Als je op een partij met een christelijke inslag als het CDA stemt, verwacht je dat ze bijvoorbeeld tegen abortus stemmen", zegt hij. "Maar je kunt nooit controleren of de partij bij allerlei moties ook werkelijk tegen stemt. Je kunt alleen afgaan op die enkele berichten in de media en de partijpraatjes als je verkiezingen krijgt. En dat is voor een representatieve democratie best raar. Je moet politici blijkbaar op hun blauwe ogen geloven."
