Duitslands spirituele 'Superstar' weet waar het wringt bij hebzucht

Anselm Grün: Over hebzucht en begeerte. Ontsnappen aan het streven naar meer; Ten Have, 159 pag; euro 16,99.

*****

undefined

De schrijver

De Duitser Anselm Grün (1945) werd op zijn negentiende benedictijns monnik en studeerde vervolgens theologie en bedrijfskunde. Hij heeft de afgelopen veertig jaar een flinke stapel bestsellers geschreven. Het weekblad Der Spiegel riep hem al uit tot Duitslands spirituele 'Superstar'. Jaarlijks verschijnen er zo'n acht boeken van hem in het Nederlands, zoals recentelijk 'Voluit leven', 'Leven in balans' en 'Schoonheid ervaren'. Daarnaast begeleidt hij in de abdij van Münsterschwarzbach bijna wekelijks retraites en cursussen levensoriëntatie en geloofsverdieping; zijn leergang 'Spiritualiteit en leiderschap' wordt ook in Nederland aangeboden.

undefined

De thematiek

In 'Gier' (de Duitse titel van het boek) buigt Grün zich over begeerte, een menselijke eigenschap met een bar slechte reputatie, zeker onder christenen. Maar wie zich als spaarzaam, milieubewust en oppassend burger verheugt op een donderpreek tegen graaiende bankiers en pornoverslaafden, komt bedrogen uit: aan moraliseren doet Grün niet. Bovendien, begeerte hoort bij het leven. We verlangen immers allemaal rusteloos naar iets, vooral naar rust, tevredenheid en acceptatie. Naar God dus, duidt Grün. Maar uit gebrek aan eigenwaarde zoeken we het toch vaak in destructieve en onvervulbare vormen van begeerte en jagen we op meer bezit, geld, zekerheid, aandacht, erkenning, bewondering, seks, eer en macht. Met als gevolg hebzucht, spilzucht of (erger) gierigheid. Pronkzucht, jaloezie en controledwang. Geroddel. Narcisme. Geweld. Of juist altijd de lieve vrede willen bewaren. Geen minuut zonder smartphone kunnen. Eindeloos veel diploma's willen halen. Altijd iets nuttigs moeten doen. Door je werk geen tijd hebben voor je gezin. Voor alles een verzekering afsluiten. Piekeren over of je het wel goed genoeg doet. Grün weet waar het wringt, ook bij mensen van goede wil.

En Grün weet een uitweg, met Jezus als belangrijkste wegwijzer. Niet alleen met diens uitspraken over de mammon, maar ook met de verzoeking in de woestijn, de leliën in het veld en de storm op het meer van Galilea. Met de dagloners van het elfde uur, de verloren zoon en de nardusolie van Maria. Bijna alle bekende bijbelverhalen blijken over hebzucht te gaan.

undefined

Opvallendste stelling

Grün heeft niets tegen eenvoud, maar hij raadt het ascetische pad af. Begeerte kan namelijk ook aanzetten tot spirituele groei: erachter steekt immers het verlangen naar geluk, dat wisten de woestijnvaders al. Het gaat er dus niet om de begeerte uit te drijven, maar om haar te aanvaarden, te begrijpen en om te vormen tot levenslust en grootmoedigheid. Het boek besluit hiervoor met een twaalfstappenplan, in de trant van het zelfhulpprogramma van de Anonieme Alcoholisten.

undefined

Mooiste zin

"Omdat men niet werkelijk is, omdat men niet kan genieten van het zuivere zijn, vervangt men het zijn door het hebben. Dat leidt ertoe dat men steeds meer wil hebben."

undefined

Redenen om dit boek niet te lezen

Grün put niet alleen uit christelijke bronnen, maar vindt ook veel leerzaams bij Lao-Tse, het boeddhisme en psychoanalyticus Erich Fromm. Maar met het calvinistische arbeidsethos en de protestante genadeleer heeft hij minder op. Verwarrend is het begrip 'innerlijke armoede'. Dat blijkt uiteindelijk te slaan op innerlijke vrijheid en niet op spirituele dorheid. En waar ligt de grens tussen een obsessie en de behoeftes van ons 'ware zelf'? Weleens stapelverliefd geweest?

undefined

Redenen om dit boek wel te lezen

Grün is er weer in geslaagd een eeuwig actueel moreel probleem te ontrafelen en er een overtuigd christelijk antwoord op te formuleren. Het boek ademt niet alleen de rust van een goedgevulde librije, maar ook van een mild en bedachtzaam pastor, die dankzij al die abdijgasten uitstekend op de hoogte is van het spirituele geworstel buiten de kloostermuren. En die zonder te moraliseren zijn lezers (weer) in contact brengt met de christelijke traditie. Geen wonder dat de abdij van Münsterschwarzach zo'n groot parkeerterrein heeft.

undefined