Duitsland loopt digitaal hopeloos achter
Een nieuwe minister moet digitale innovaties in Duitsland gaan aanjagen. Maar het land moet van ver komen.
Trage internetverbindingen, instanties die het liefst nog alles per brief doen: Duitsland loopt in het digitale tijdperk op tal van gebieden achter bij zijn buurlanden. Daar moet nu verandering in komen: voor het eerst krijgt het land een minister voor 'digitale zaken', zo werd afgelopen week bekend. "Duitsland moet een succesvolle digitale natie worden", stelde de nieuwe bewindvoerder, Dorothee Bär (CSU), in de 'Tagesschau'.
Het woord minister klopt niet helemaal: het gaat om een staatsminister, een soort staatssecretaris onder de paraplu van Merkels Kanzleramt. Bär wordt een minister zonder ministerie. Bij experts en bedrijven die zich met digitalisering bezighouden valt ze goed. Ze heeft veel ervaring met het thema. Aan haar ambities zal het ook niet liggen: Duitsland moet digitaal onder haar coaching de 'Champions League' bereiken, zei ze, ja, 'wereldkampioen' worden.
Maar het land zit nog amper in de voorrondes. Vooral de slome internetverbindingen zorgen voor ergernissen. Het is het meest grijpbare punt waarop Duitsland achterloopt, zegt Marco Junk, directeur van het Bundesverband Digitale Wirtschaft. "Als je kijkt naar beschikbare bandbreedte dan ligt Duitsland vergeleken met andere Europese landen ver in de middenmoot. Slechts 42 procent van de ondernemingen heeft toegang tot internet van minstens 30 megabits per seconde."
Digitale gaten
Driekwart van de Duitse huishoudens heeft volgens de meest recente cijfers toegang tot breedbandinternet - wat niet wil zeggen dat ze die allemaal gebruiken, benadrukt een woordvoerder van het ministerie van verkeer en digitale infrastructuur. Wat verder opvalt is de kloof tussen de stad, waar 90 procent van de huishoudens toegang heeft tot glasvezelkabel, en het platteland, met slechts 36 procent. Bovendien vertoont de digitale kaart van Duitsland overal gaten.
Waar in Nederland betalen met pincode zo langzamerhand de norm is, is in Duitsland contant betalen nog overal in zwang. De cashloze samenleving is er nog ver weg.
Expert Alexander Raabe maakt zich vooral zorgen om het digitale bewustzijn bij de Duitse middenstand. Hij leidt Eco, een koepel van digitale bedrijven. "Duitsland is groot geworden door de vele 'hidden champions': gespecialiseerde middelgrote en kleine bedrijven, vaak toeleveranciers. Zij zitten vaak op het platteland en lopen op digitaal gebied echt nog achter."
Junk vindt dat wel meevallen - bij machinebouw wordt er 'aardig wat met digitalisering gedaan', meent hij. Maar niet door iedereen, erkent hij, en er moet veel meer naar de toekomst worden gekeken. Vooral het onderwijs moet moderner. De technische uitrusting van scholen, de digitale vakkennis bij leraren, de inhoud van de vakopleidingen, het hinkt allemaal vaak ver achter de digitale werkelijkheid aan.
Achterdocht tegen internet
Duitslands achterstand ligt deels aan de wet van de remmende voorsprong, zegt Junk. Neem dat trage internet. Het land heeft een zeer goed uitgebouwd kopernetwerk, 'waarschijnlijk het beste in Europa', waardoor het pas laat begon met glasvezel. Doordat de economie verder zo sterk is, is er minder behoefte te innoveren, meent Raabe. De achterstand heeft daarnaast te maken met mentaliteit: "Er is in Duitsland grote achterdocht jegens internet en nieuwe technologie. De veranderingen gaan razendsnel. Dat vinden Duitsers moeilijk, gewend als ze zijn om op zeker te spelen."
De nieuwe regering wil digitalisering op alle fronten stimuleren. Meest concreet is de belofte van breedband voor iedereen: in 2025 heeft iedere Duitser er volgens het nieuwe regeerakkoord juridische toegang toe. "Zoals stroom en water moet snel internet een grondrecht zijn", aldus Bär.
Of ze die belofte kan waarmaken? Experts zijn sceptisch. In 2013, bij het aantreden van Merkels vorige kabinet, klonk de roep om 'breedband voor iedereen' ook. Raabe: "Waar het op aankomt, is hoeveel budget Bär krijgt." Daaraan schortte het volgens hem bij het vorige kabinet: ondanks de mooie woorden werd er weinig geïnvesteerd.
Raabe hoopt dat de komst van Bär visie en strategie brengt. "Het thema is nu nog verstrooid over de ministeries." De overheid kan zelf ook wel wat meer digitaal bewustzijn gebruiken, meent hij: afdelingen zijn niet op elkaar afgestemd en in het contact met bedrijven en burgers worden digitale instrumenten nauwelijks benut. "Daarin kunnen we zelfs leren van landen als Estland. Dat is treurig."
