Duitsland haalt Mein Kampf na 90 jaar onder het stof vandaan

Het copyright is sinds de afloop van de Tweede Wereldoorlog in het bezit van de Duitse deelstaat Beieren, maar komt eind deze maand te vervallen. Vanaf 1 januari kan iedereen het boek uitgeven (al blijft een aanklacht wegens ophitsing wel mogelijk). Het Beierse parlement overwoog in 2012 ook al een becommentarieerde wetenschappelijke uitgave te subsidiëren, maar zag daar na kritiek uit onder andere Israël en van nazi-slachtoffers van af.

Het IfZ trekt zich nu weinig aan van de zorgen van Joodse bevolkingsgroepen en gaat het boek voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog in Duitsland uitgeven. Het drukt 4000 exemplaren die 'afrekenen met de vele mythes rond dit boek', zegt IfZ-directeur Andreas Wirsching tegen de BBC.

De 'kritische' variant van Mein Kampf bestaat uit twee delen, op hun beurt weer bestaande uit in totaal 3.500 wetenschappelijke annotaties en 1.948 pagina's. Het doel van het boek is volgens Wirsching het 'in historische context plaatsen hoe Hitler halve waarheden met onomstotelijke leugens vermengde'.

Wetenschap
Wetenschappers pleiten al jaren voor opheffing van het verkoopverbod. Het commentaar in een wetenschappelijke uitgave zal de explosieve lading van het boek weghalen, menen zij, of in ieder geval het ontstekingsmechanisme ervan demonteren.

Historicus Gerard Groeneveld is van mening dat het boek zijn aantrekkingskracht verliest, als er een wetenschappelijke editie wordt uitgebracht. "Beschouw het als historische bron. Je haalt de kracht niet uit Mein Kampf door het te blijven verbieden. Integendeel. Die kracht haal je er uit door uit te leggen wat er staat", zei hij vorig jaar tegen Trouw.

Mein Kampf is in veel landen vrij verkrijgbaar, zoals Duitsland, Israël en Amerika. In Nederland is de verkoop verboden, maar bezit en uitlenen zijn niet strafbaar. Het verbod staat niet letterlijk in de wet, maar is een gevolg van het algemene verbod op discriminatie, belediging en aanzetten tot haat en geweld.

Hoogleraar holocaust- en genocidestudies Johannes Houwink ten Cate ziet het liefst dat het verbod op de verspreiding gehandhaafd blijft. Vorig jaar liet hij in Trouw optekenen dat het verbod een belangrijke symbolische waarde heeft. "Het is geschreven door de grootste schurk aller tijden, een rabiate antisemiet, die miljoenen mensen de dood in heeft gejaagd, en zelfmoord pleegde omdat hij niet wilde dat de Joden hem - zoals hij zelf zei - een showproces zouden aandoen."

"Het boek is zeer discriminerend voor Joden. Alleen daarom al moeten we onze huidige omgang met Mein Kampf niet veranderen. Het is wel duidelijk dat het voor minderheden in de samenleving in toenemende mate moeilijk is om hun positie in het maatschappelijk verkeer te behouden. Dat geldt ook voor de Joden in Nederland. Het is belangrijk dat we dat voor ogen blijven houden. Ook in deze discussie."