Duitsland blijft er voorlopig bij: geen wapens naar Saudi-Arabië

Duitsland blijft er voorlopig bij: geen wapens naar Saudi-Arabië. De Duitse regering verlengt het wapenembargo dat ze in november instelde met een half jaar. Duitse bedrijven mogen tot eind september geen wapens aan de golfstaat leveren of nieuwe orders aannemen.

Máár: onderdelen leveren aan gemeenschappelijke Europese wapens die voor Saudi-Arabië zijn bestemd, dat mag wél. Met die uitzondering wil Duitsland zijn Europese partners te vriend houden. Groot-Brittannië heeft een deal uitstaan met Saudi-Arabië voor 48 Eurofighter-straaljagers. Dat toestel is met Italië, Frankrijk en Duitsland ontwikkeld. Bijna een derde van de onderdelen moet uit Duitsland komen.

Aan het besluit om het embargo te verlengen, en tegelijkertijd voor Europese projecten een uitzondering te maken, ging een wekenlange strijd in de Duitse regering vooraf. De CDU/CSU wilde het embargo opheffen, de SPD niet. Ondertussen voerden Engeland en Frankrijk van buitenaf de druk stevig op.

Moord

De Duitse exportstop kwam er na de moord op journalist Jamal Kha­shoggi in oktober 2018. Maar de wens was er al eerder. Vorig jaar maart liet de SPD in het regeerakkoord opnemen dat Duitsland geen wapens levert aan de direct betrokken partijen in het Jemen-conflict.

Dat conflict heeft de discussie over Europese wapenexport op scherp gezet. Saudi-Arabië strijdt in Jemen nietsontziend tegen Houthi-opstandelingen, het gooit bommen op burgerdoelen en blokkeert voedseltoevoer, waardoor tienduizenden kinderen sterven.

Door zijn wapenembargo belandde Duitsland in een dilemma. Aan de ene kant kon Duitsland er nu zeker van zijn dat er geen wapens van Duitse makelij tegen burgers in Jemen zouden worden gebruikt. Duitsland is weliswaar ’s werelds derde grootste wapenexporteur, maar wapens leveren aan regimes in conflictgebieden, dat ligt in Duitsland zeer gevoelig. De behoefte om schone handen te houden in de buitenlandpolitiek is groot.

Kool en geit

Aan de andere kant wil Duitsland meer Europese samenwerking op militair vlak. Die wens hebben president Macron van Frankrijk en bondskanselier Merkel de afgelopen jaren herhaaldelijk bekrachtigd. Maar de Duitse solo-actie jegens Saudi-Arabië (de andere Europese landen stelden geen embargo in) bracht zo’n gemeenschappelijke aanpak juist in gevaar.

Duitsland probeert nu de kool en de geit te sparen: geen directe wapenleveranties, tegelijk geen spelbederver in Europa. Voor de Europese wapens aan Saudi-Arabië stelt Berlijn wel voorwaarden: de golfstaat moet verzekeren dat de wapens niet in Jemen worden ingezet, tot eind 2019 mogen ze niet worden geleverd.

Er spelen voor Duitsland ook economische belangen mee. Saudi-Arabië is een topafnemer van Duitse wapens. Met name de Peene-scheepswerf van Wolgast, in het arme oosten, heeft door het embargo een probleem; de werf bouwt patrouilleschepen voor Saudi-Arabië, waar het nu niets mee kan. De Duitse regering heeft toegezegd het verlies te compenseren.

Engeland en Frankrijk reageerden vorig jaar uiterst kritisch op het Duitse embargo. President Macron noemde het ‘pure demagogie’. Het Duitse exportbeleid is ‘onberekenbaar’, zei de Franse ambassadeur vorig week nog, op ongebruikelijk felle toon. De vraag is of Duitsland in Franse ogen nu berekenbaarder is geworden.

CDU-parlementariër Roderich Kiesewetter denkt van niet. “We beschadigen de Europese idee”, zei hij. Hij vreest dat het wantrouwen in Frankrijk en Engeland is gegroeid en dat plannen voor een Europese tank en Europese vliegtuigen minder kans van slagen zullen hebben. Of de strijd tussen CDU/CSU en SPD dus echt beslecht is, valt te bezien; er heerst bij veel christen-democraten onvrede. Over een half jaar begint het hele debat mogelijk opnieuw.

Lees ook:
Mogen scrupules de Europese wapenexport hinderen?

Europese landen willen graag samen wapens ontwikkelen. Maar aan wie mag je die vervolgens verkopen? Die eeuwige discussie staat nu op scherp door een ruzie tussen grootmachten Frankrijk en Duitsland.