Duitse Turken gaan als eerste naar de stembus

Tweeëntwintig witte containers met een klein rood vlaggetje erop staan naast elkaar en op elkaar in de tuin van het Turkse generaal-consulaat. Dat zijn de stemhokken. Het is druk bij de ingang van de tuin, beveiligers vragen om legitimatie. Mensen worden er via hekken naartoe gesluisd vanaf het consulaat, waar politieagenten de wacht houden. Een donker, laag gebouw. Er raast een vierbaansweg langs. Metalen panelen glimmen op de muren.

Turken uit Berlijn en omstreken konden hier gisteren hun stem uitbrengen voor de vervroegde Turkse presidentsverkiezingen. Die zijn in Turkije op 24 juni, maar de circa 3 miljoen Turken in het buitenland mogen al eerder stemmen. Gisteren gingen in Duitsland, Oostenrijk en Frankrijk de stembussen open. In Nederland is dat op 14 juni.

Geen campagne

"Erdogan!" roept Ömer Koc (61) als hij de tuin uitkomt en op de weg naar een bushalte tegen een paar journalisten oploopt. De kale man uit Berlijn-Wedding werkte 38 jaar in de Duitse bouw en vindt het welletjes, zegt hij, volgend jaar gaat-ie terug naar Konya, midden-Turkije. "Maar alleen als Erdogan wint", lacht hij. In een ander Turkije wil hij niet wonen. Op een muurtje verderop zitten een paar Koerden en een Turk die op de liberalen stemde; ze zijn een stuk minder luidruchtig als ze met journalisten praten.

Hoe in Duitsland (op dertien plekken) gestemd wordt, doet ertoe: het land telt de grootste Turkse gemeenschap buiten Turkije, met 1,4 miljoen stemgerechtigden. Turkse politici en ministers mochten dit keer geen campagne voeren in Duitsland. Want: vorig jaar, bij het referendum over het presidiale systeem, leidde zulke optredens, ook in Nederland, tot veel ophef. Ze hielden zich eraan. Toch was er een relletje: Erdogan ging in Londen met twee Turkse voetballers uit het Duitse elftal op de foto, Mesut Özil en Ilkay Gündogan.

In Duitse media en politiek werd er schande van gesproken: het toonde volgens velen hoe slecht geïntegreerd Duitsers met een Turkse migratieachtergrond zijn - kennelijk zien ze Erdogan als hun president, niet Steinmeier. Zelfs kanselier Merkel voelde zich gedwongen op de kwestie te reageren en kritiek te uiten: leden van het Duitse voetbalelftal hebben een voorbeeldfunctie, zei ze, het gedrag van Özil en Gündogan riep vragen op.

Vorig jaar was er in Duitsland een verhit debat over de integratie van Turkse Duitsers na het referendum dat Erdogan had georganiseerd over een verandering van de Turkse grondwet die hem meer macht zou geven. 63 procent van de stemgerechtigde Turken in Duitsland bleek vóór die hervorming, wat velen in Duitsland schokte. Daarbij moet worden gezegd dat de opkomst laag was, 43 procent. In Berlijn was de ja-stem het kleinst, ongeveer 50 procent.

Als Erdogan wint, wordt het zoals met Hitler

Kenan (36) filmmaker, stemde op de pro-Koerdische HDP.

"Turkije een democratie? Pfff.... Het is een dictatuur aan het worden. Het zou me niet verbazen als Erdogan kort voor de stembusgang nog een operatie tegen de Koerden begint om nog meer Turken op hem te doen stemmen. Vreemd: met de economie gaat het bergafwaarts, maar zijn aanhangers blijven hem trouw. Het heeft een lange geschiedenis... Turks fascisme is niet van vandaag of gisteren. Ik woon nu 21 jaar in Duitsland, naar mijn geboortedorp in het zuidoosten van Turkije durf ik niet meer. Zelfs in Berlijn voel ik me niet helemaal veilig. De staat doet niet genoeg om ons tegen Erdogans lange arm te beschermen. De meeste Turkse imams en moskeeën werken voor Erdogan, politieagenten van Turkse komaf verzamelen informatie over koerden en andere Turken. Als Erdogan wint - daar zorgt hij wel voor - wordt het véél erger. Wat we tot nu toe beleefden is er niks bij, het wordt zoals met Hitler in Duitsland. Overdreven? Nee." De achternaam van Kenan is bij de redactie bekend.

Duitsers liepen vroeger om ons heen

Mustafa Ali (42) werkt in een restaurant, stemde op de AKP van president Erdogan.

"Recep. Tayyip. Erdogan. Helemaal duidelijk. Geen twijfel. Ik heb altijd op hem gestemd. Erdogan stelde me nooit teleur. Ik ben in Kreuzberg geboren, ik woon er nog. Erdogan heeft dingen voor ons Turken in Duitsland gedaan, terwijl zijn voorgangers zich nooit om ons bekommerden. Dankzij Erdogan kost het afkopen van je militaire dienst nog maar duizend euro, ik profiteerde daarvan. Ik weet nog zeer goed hoe het vroeger in Kreuzberg was. De gettotijd. Duitsers liepen in een wijde boog om ons Turken heen. Ik ben een kind van gastarbeiders, ik heb de heel slechte tijden meegemaakt, mijn jeugd was niet makkelijk. Ik heb nog maar twee of drie Duitse vrienden van vroeger, de rest is allemaal uit Kreuzberg weggegaan. Duitse verkiezingen? Nee, daaraan heb ik nog nooit meegedaan, ik weet niet eens of ik het wel mag, als Turk? Duitse politiek interesseert me ook helemaal niet. Die werken allemaal voor de zionisten."

Lees ook:
Erdogan vindt het prachtig, voetballers op audiëntie in verkiezingstijd

Zou de Turkse president Recep Tayyip Erdogan meer fan zijn van Arsenal of van Manchester City? Hij heeft in ieder geval ruimte om te kiezen, want van elk team heeft hij inmiddels een shirt.