Duitse crisis op de valreep bezworen

Bondskanselier Angela Merkel (CDU) en minister van binnenlandse zaken Horst Seehofer (CSU) bereikten maandagavond laat een compromis in hun asielstrijd. Dat gebeurde na een urenlang crisisoverleg in de CDU-centrale in Berlijn, onder bemiddeling van Bondsdagpresident Wolfgang Schäuble (CDU).

Iets na tien uur trad Seehofer voor de pers. Er was een “duidelijke afspraak” gevonden om “illegale migratie aan de grenzen tussen Duitsland en Oostenrijk in de toekomst te verhinderen”, zei hij. Het was weer eens aangetoond, zei hij, “dat het loont om voor een overtuiging te vechten.”

Angela Merkel sprak op haar beurt van een ‘goed compromis’. “Daarmee is de geest van partnerschap in de Europese Unie beschermd en tegelijk een beslissende stap gedaan om secundaire migratie te ordenen en te sturen.” Dat was “precies dat, wat voor mij belangrijk is”.

Crisisberaad

Seehofer stelde maandagavond ook dat hij minister van binnenlandse zaken blijft. Daarmee maakte hij een einde aan speculaties die hij zelf de wereld in had geholpen. Hij had zondagavond aan de CSU-partijtop aangeboden zijn politieke functies neer te leggen. Dat gebeurde tijdens een dramatisch crisisberaad van de CSU-partijtop in München, die tot twee uur ’s nachts duurde. Seehofer kwam daar na afloop van dat beraad toch op terug: hij wilde nog een laatste keer met Merkel praten.

“Habemus overeenstemming”, twitterde CSU-secretaris-generaal Dorothee Bär maandagavond. Zij voegde er een document met drie punten bij. Ten eerste: aan de Duits-Oostenrijkse grens komt een nieuw ‘grensregime’, dat ervoor zorgt dat asielzoekers die al elders in de EU geregistreerd staan niet Duitsland binnen kunnen komen. Ten tweede: daarvoor worden ‘transitcentra’ ingericht, waarvandaan asielzoekers teruggestuurd kunnen worden naar de EU-landen van waaruit ze naar Duitsland zijn gereisd. Dat gebeurt in samenspraak met die landen. Maar, punt drie: kunnen er geen afspraken worden gemaakt, dan worden mensen toch weggestuurd, op grond van een overeenkomst van Duitsland met Oostenrijk.

Vanuit de oppositie klonk direct kritiek. “Merkel beloont het wekenlange theater van de CSU. CDU En CSU komen tot een akkoord over de rug van vluchtelingen”, twitterde Die Linke-voorzitter Riexinger.

Terugsturen

Het was de zenuwslopende slotakte in een regeringsdrama dat het land sinds medio juni in de greep houdt. Aanleiding was Seehofers ‘masterplan migratie’ om de Duitse asielpolitiek te hervormen.

Merkel ging niet akkoord met zijn voornemen aan de Duitse grens asielzoekers terug te sturen als ze in een ander EU-land staan geregistreerd. Merkel wilde Europese oplossingen, geen Duitse soloactie. Zij maakte vorige week bij de EU-top in Brussel migratieafspraken met andere EU-landen.

Schäuble had voorafgaand aan het crisisoverleg tussen Merkel en Seehofer op ernst van de situatie gewezen: de unie tussen CDU en CSU stond voor de ‘afgrond’, zei hij. De christendemocratische zusterpartijen beleefden hun grootste crisis sinds de jaren 70. Ze vormen al sinds het begin van de Bondsdrepubliek op federaal niveau een fractie-eenheid. Een breuk tussen hen had grote gevolgen kunnen hebben: de val van de huidige regering leiden, mogelijk nieuwe verkiezingen, het einde van Merkels kanselierschap, een ander politiek landschap in Duitsland – het lag allemaal open.

Het zag er eerder niet naar uit dat Seehofer een compromis met Merkel zou vinden. In een interview met de Süddeutsche Zeitung stelde hij zich gekwetst en strijdlustig op: “Ik laat me niet door een kanselier ontslaan die alleen vanwege mij kanselier is”, beet hij van zich af.

Hij stond wel steeds geïsoleerder. Vanuit de Bondsdagfracties van CDU en CSU klonken juist verzoenende tonen. Ze hielden een gemeenschappelijke vergadering – zonder Seehofer, die naar verluidt nog in de auto naar Berlijn zat. De Berlijnse CSU-fractiechef Alexander Dobrindt zou tijdens het overleg van een ‘lotsgemeenschap’ tussen CDU en CSU hebben gesproken, die zich “bewijst als ze wordt uitgedaagd”. “Wij blijven bij elkaar”, zei ook Volker Kauder, chef van de CDU-fractie.

Lees ook:

Samenwerking tussen CSU en CDU van Merkel onder druk: Seehofer dreigt functie neer te leggen

De Duitse regeringscrisis nam zondagavond een verrassende wending nadat Horst Seehofer zijn partij aanbood op te stappen als minister van Binnenlandse Zaken.