Dromen over Spanje
interview | De twee vorige cd's van Henk Neven werden internationaal lovend ontvangen. Op zijn derde verkent de bariton met zijn vaste pianist Hans Eijsackers Spaanse muziek die niet uit Spanje komt.
In de niche van het 'lastige' liedrecital heeft de Nederlandse bariton Henk Neven een opvallende plek verworven. Als bewijs daarvan moge zijn optreden eind volgende maand in de Londense Wigmore Hall gelden. In dit mekka voor het lied, waar de groten der aarde elke week zo'n vier à vijf liedrecitals verzorgen, mag hij meedoen aan de vieringen rond het 115-jarig bestaan van de befaamde concertzaal. Een hele eer uiteraard, maar Neven treedt er vaker op. Zo doet hij twee seizoenen in Wigmore mee aan het uitvoeren van alle ruim zeshonderd liederen van Schubert. De bariton mag er volgend seizoen Schuberts 'Die schöne Müllerin' zingen. Zijn begeleider dan is niemand minder dan Imogen Cooper.
De twee eerdere cd's die Henk Neven met zijn vaste begeleider Hans Eijsacker voor het label Onyx maakte, kregen in de internationale pers lovende recensies. De derde cd van het duo is net uit en heeft als titel 'Rêves d'Espagne' gekregen. Hoe komt zo'n programma met een overkoepelend thema eigenlijk tot stand?
"De liederen over Don Quichotte van Jacques Ibert en Maurice Ravel hebben we al vaak uitgevoerd. We wilden ze graag opnemen. Ibert en Ravel kijken met echte Franse ogen naar hun Spaanse onderwerp. En zo kwamen we uit bij het thema. Hoe kijken niet-Spaanse componisten naar Spanje? Hoe dromen zij over Spanje? We leven nog steeds met geografische vooroordelen in Europa. Het cliché is hardnekkig dat mensen in het noorden hard werken terwijl de siëstaliefhebbers in het zuiden luiwammesen zijn. Maar het gekke is dat men er binnen een land als Italië al net zo ongenuanceerd over denkt: in Noord-Italië wordt gebuffeld en in het zuiden loopt men de kantjes er vanaf. Die subjectiviteit intrigeert me wel. Wat is Spaans en wat niet? Zoals Debussy, die nog nooit de zee had gezien en toch 'La mer' componeerde."
En dus zijn de enige twee echt Spaanse stukken op de cd de twee pianocomposities van Albéniz en Granados, die Eijsackers als intermezzi tussen de liederen speelt. En naast de liederen van Ravel en Ibert zingt Neven liederen van de Rus Sjostakovitsj en de Noor Dørumsgaard. Vooral die laatste wekt de interesse.
"Ik vond een oude elpee van de Franse zanger Gérard Souzay waarop een paar van de 'Canzone scordate' van Arne Dørumsgaard stonden. Hij heeft oude Spaanse muziek van componisten als Mudarra, Mena en De Morales bewerkt. Of nee, dat is niet het goede woord volgens onze Noorse technicus bij de opnamen, die toevallig ook Arne heet. Volgens hem heeft Dørumsgaard die oude muziek her-gecomponeerd. De zeven liederen die we van hem op de cd hebben gezet zijn de enige liederen in dit recital die ik in het Spaans zing.
"We hebben al te veel folklore willen vermijden. Geen clichés van stampende voeten en klappende handen. Dat soort pathos zit er toch wel in, dat hoef je niet te overdrijven. Tegenwoordig is die nieuwsgierigheid van toen voor dat exotische Spanje verdwenen, maar dromen willen we allemaal nog steeds. Over de hoes hebben we goed nagedacht. Het zwart en het rood natuurlijk, als dramatische kleuren, maar fotograaf Marco Borggreve heeft met zijn belichting geprobeerd om de lichtval van de Spaanse meesterschilders te benaderen. Door onze vorige cd's kregen we aardig wat verzoeken om die in zalen live te komen zingen. Het heeft vooral de status van Carl Loewe goed gedaan. Veel organisatoren durfde zijn muziek niet aan, maar dankzij onze cd ineens wel."
Hoewel er in Nederland een paar goede zalen en organisatoren zijn die liedrecitals programmeren weet Neven dat het vullen van die zalen soms heel lastig is. "Ik denk dat er lang té heilig is gedaan over dit type van recital. Als onaanraakbare, hoge kunst. We mogen niet vergeten dat veel van de liederen die we nu zingen ontstaan zijn om uitgevoerd te worden in de ongedwongen sfeer van de huiskamer. Daar zaten dan zowel 'ontwikkelde' als 'gewone' mensen samen te luisteren. Veel van die sfeer is in onze huidige concertpraktijk verloren gegaan. Mensen denken dat zo'n avond lastig is en zien er tegen op. Maar als ze eenmaal binnen zijn, dan zijn ze na afloop meestal opgetogen.
"We hebben met mijn vrouw Marjolein Niels (mezzosopraan) en mijn broer Jan Bastiaan (cellist) een programma in de serie Tracks van het Concertgebouw gedaan. Met behulp van een lichtplan, projecties van teksten kun je al een heel andere sfeer creëren. Familie van ons was erbij en die zeiden dat ze niet van 'zware' muziek hielden, maar dat ze dit heel mooi vonden. En we voerden toch 'zware' stukken uit als Schuberts 'Erlkönig'. Hoe literair en hoogdravend we ook bezig zijn met muziek van toen, we mogen nooit vergeten dat er meestal een hele korte lijn is naar wie we nu zijn. Soms helpt dan een praatje vooraf. Direct contact met het publiek. Het vergt een heel andere concentratie, maar het kan voor jezelf behoorlijk ontspannend werken."
Henk Neven en Hans Eijsackers voeren 'Rêves d'Espagne' komende maandag live uit in de Nieuwe Kerk in Den Haag. Het concert in Londen vindt plaats op 31 mei. Meer informatie op: www.wigmorehall.co.uk en www.zuiderstrandtheater.nl
Henk Neven/ Hans Eijsackers
Rêves d'Espagne (Onyx)
****
undefined
