"Dreigtweets moeten we niet serieus nemen"

Boeschoten, Twitter-onderzoeker en oprichter van de Utrecht Data School: "Er is altijd een cultuur geweest van dreigementen. Die worden bijna nooit uitgevoerd. Op Twitter is het uiten daarvan laagdrempelig waardoor steeds meer onzin online komt. Wat is een dreigement dan nog waard? Hoe vervelend ook, dreigen is gewoon geworden en daarom niet serieus te nemen."

De Rotterdamse stuurde in het Engels naar American Airlines: "Mijn naam is Ibrahim en ik kom uit Afghanistan. Ik maak deel uit van al-Qaeda en op 1 juni ga ik echt iets groots doen." Veel twitteraars reageerden verontwaardigd op de aanhouding van het meisje en stuurden soortgelijke tweets naar luchtvaartmaatschappijen en de politie.

"De bom gaat af over 3 uur", "Ik heb een bom onder het volgende vliegtuig dat opstijgt", "Het lijkt jullie niet uit te maken dat ik op het punt sta jullie vliegtuig op te blazen dat op weg is naar Parijs. Overigens, mijn naam is Ahmed", "Hallo mijn naam is Ibrahim. Ik vind jullie de BOM!!!!!!", luidden de grappig bedoelde tweets. Politie Rotterdam ontving: "Laat haar vrij of ik blaas jullie hoofdkwartier op. Gaan jullie me nu arresteren?''

Risico-inschatting
Ondanks de ogenschijnlijke onschuldigheid van de tweet zag de Rotterdamse politie genoeg aanleiding het bericht nader te onderzoeker. "We vonden de tweet zorgwekkend genoeg om na de gaan wie erachter zat. Het was niet zomaar een bericht. Het Engels was vrij goed en direct gericht aan American Airlines. Ook de reacties op het bericht zijn allemaal bekeken en beoordeeld." Volgens Boeschoten speelt mee dat er in de tweet een exacte datum wordt genoemd. "Hoe exacter het bericht, des te serieuzer het wordt genomen."

De Rotterdamse politie maakt van iedere opvallende tweet een risico-inschatting. "We zoeken uit wie erachter zit. Als we een tweet zien waarin gedreigd wordt iemand neer te knallen en de zender blijkt ooit veroordeeld voor wapenbezit, dan reageren we uiteraard anders dan wanneer het een meisje van twaalf blijkt te zijn."

Boeschoten denkt dat er na een eerste selectie door de politiek vooral losse flodders en grappen overblijven. "Ik denk dat de politie in het geval van het Rotterdamse meisje wil zeggen: we hebben het onderzocht en ga nu maar rustig slapen."

Volgens Ron Ritzen, een van de auteurs van het boek 'Dreigtweets, scheldmails en internetzombies', zit daar bij de ontvanger precies het probleem. "Bij een dreigtweet weet je nooit wie er aan de andere kant zit. Bedoelt iemand het serieus of ben je op het verkeerde spoor gezet? Iedereen kan een nepprofiel maken en de suggestie oproepen die hij wil. Dat is moeilijk te controleren." Volgens Ritzen wordt in de Verenigde Staten en Europa iedere dreiging serieus genomen. "Daar geldt safety-first."

Trolling
Boeschoten denkt dat de politie dreigtweets vaak serieuzer neemt dan ze in werkelijkheid zijn. "Veel mensen snappen de gevolgen niet van berichten die ze online zetten. Door de zekere anonimiteit op Twitter denken ze niet na. Hierdoor zie je dat bijvoorbeeld racisme komt bovendrijven."

Toch zijn er ook internetgebruikers die precies weten wat ze doen en de lol inzien van het plaatsen van bepaalde reacties. Het is een vorm van trolling: opzettelijk onrust stoken op internet door iets te zeggen waarvan je weet dat anderen geneigd zijn het serieus te nemen. Boeschoten is dan ook allerminst onder de indruk van de reacties. "Die zijn nog een stap ongeloofwaardiger dan de originele dreigtweet."

Mediawijsheid
Ritzen denkt dat het plaatsen van een dreigtweets vaak een vraag om aandacht is. "Als het Rotterdamse meisje aandacht wilde dan is zij ontzettend beloond voor haar tweet. Het werd zelfs door buitenlandse media opgepikt."

De politie ziet de onschuldigheid van dreigtweets, grappig bedoeld of niet, minder in. "We sturen de afzenders vaak een 'direct message' waarin we laten weten dat de tweet toch niet zo leuk was en we praten ze bij over de ernst." De politie merkt dat veel jongeren niet door hebben wat ze kunnen veroorzaken. "Ze weten niet wat ze op het spel zetten door dreigtweets te sturen."

Ritzen en Boeschoten zien een wrijving tussen de jongerencultuur op internet en de verwachtingen van ouderen. Volgens Ritzen botsen deze twee werelden. "De jeugd heeft hele andere opvattingen over veiligheid."

Jongeren studeren soms wel 100.000 tweets per jaar in een taal die voor anderen moeilijk te begrijpen is. Boeschoten: "Ouders hebben vaak geen flauw idee. Zij kijken niet altijd over de schouder mee. De controle is niet zo sterk. En ja, kinderen maken fouten, ook op internet."