‘Door een ‘ja’ zal de Turkse democratie alleen maar sterker worden’

Landen weten zich geen raad met mensen met verschillende loyaliteiten, zegt AKP-parlementariër Mustafa Yeneroglu. “Turkije net zo min als Nederland.” Hij weet het als geen ander, hij was zes maanden toen hij door gezinshereniging naar Duitsland kwam. “Ik voel me net zo thuis in Istanbul als in Keulen. Maar óók ik krijg kritiek in Turkije, omdat ik net zo loyaal ben aan Duitsland.”

Yeneroglu is campagneleider voor Erdogans AKP in Europa. Hij is twee dagen in Nederland, om te zien hoe het referendum voor een Turkse grondwetswijziging verloopt. Hij blikt terug op de roerige voorbije weken, en spreekt over de toekomst.

Hoe verliep uw campagne?

“Campagne? We hebben geen campagne kunnen voeren. We hebben flyers uitgedeeld, maar onze bijeenkomsten zijn afgelast. In Nederland, dat altijd stond voor de vrijheden van vereniging en meningsuiting. Wilders en Rutte projecteerden hun verkiezingscampagnes op onze voorgenomen bijeenkomsten. Wilders lukte het niet het uit te buiten, Rutte wel.

“Het echte probleem in Nederland is dat er angst heerst. Voor migranten en moslims. De Nederlandse politiek raakt vergiftigd, de regering neemt Wilders’ taal over. Ik vrees voor de toekomst van de liberale Nederlandse samenleving.”

Moet Nederland zich excuseren voor het weigeren van de ministers?

“Ik kijk dan in de eerste plaats naar minister-president Rutte en de burgemeester van Rotterdam. Zij moeten nadenken over de Nederlandse reputatie. Die is internationaal zwaar beschadigd, juristen zeggen dat de opstelling onrechtmatig was.

“De twee geweigerde bijeenkomsten met de minister van buitenlandse zaken waren campagnebijeenkomsten. In het consulaat zou geen campagnebijeenkomst plaatsvinden, maar een optreden van een staatsvrouw, voor driehonderd Turkse Nederlanders. Volgens mij is het sinds de Tweede Wereldoorlog niet eerder voorgevallen dat een bevriend land een bijeenkomst van een staatspersoon met zijn onderdanen weigerde.

Dus, moeten er excuses komen?

“Ik was erbij, die avond. De dagen daarna heb ik veel mensen bezocht, waaronder vrouwen die door de oproerpolitie geslagen zijn. Zij verwachten een verklaring. En excuses, omdat zij onrechtmatig behandeld zijn. Ook van de burgemeester. Als ik hem was zou ik die mensen bezoeken en mijn deelneming overbrengen. In plaats van proberen Wilders te overtreffen.”

President Erdogan noemde Nederlanders ‘nazi-overblijfselen’ en hij verweet Nederland de moord op 8.000 moslims in Srebrenica. Onderschrijft u die woorden?

“’Nazi-overblijfselen’ heeft hij niet gezegd. Juist Nederland heeft zeer geleden tijdens de Tweede Wereldoorlog, Rotterdam is gebombardeerd. Nederlanders zijn allesbehalve nazi’s. Maar de Nederlandse politiek spreekt zich uit op een manier die wij twintig jaar geleden niet rechts-populistisch, maar rechts-extremistisch en racistisch zouden noemen. Ik snap dat Erdogan denkt, wanneer hij de aanval op een vredelievende demonstratie ziet: dit zijn beelden die we uit de nazitijd kennen.”

“Wat betreft Srebrenica: we moeten de retoriek temperen. En na het referendum de relaties herstellen. De belangen over en weer zijn groot. De Turkse gemeenschap in Nederland voelt zich extreem vervreemd. Daarop zal de Nederlandse politiek een antwoord moeten vinden.”

Helpt zijn retoriek Erdogan aan een ‘ja’ bij het referendum?

“We weten dat de rel Rutte geholpen heeft. Voor Erdogan moeten we het nog zien. Het is inmiddels lang geleden.”

Krijgt Erdogan zijn gewenste ‘ja’?

U weet dat dit referendum niet over een keuze voor Erdogan gaat? Het gaat om een grondwetswijziging. De democratie zal bij een ‘ja’ alleen maar sterker worden. De huidige grondwet stamt van na de coup in 1980. De president hoeft nu geen rekenschap af te leggen aan justitie, parlement en het volk. Nederland en Duitsland oordelen over Turkije vanuit hun parlementaire traditie. Dat is onvergelijkbaar met Turkije, dat nooit zo’n traditie heeft gehad. Die nuance mis ik in Westerse media. Die hebben als uitgangspunt: Turkije wordt een eenmansstaat zonder oppositie. De democratie zal sterven.”

In de peilingen is het onzeker wie zal winnen, in sommige peilingen gaat ‘nee’ op kop.

“Ik praat niet over percentages. Als ik dat doe, gaan voorstanders misschien niet stemmen. Ik ben ontspannen. De grondwetswijziging zal zeer grote steun krijgen.”

Turken in de diaspora zijn zeer geëngageerd met Turkije. Hoe wenselijk is dat?

“Mensen hebben geen loyaliteit aan Rutte, maar aan de grondwet. U zult geen Turk in Nederland treffen die de Nederlandse grondwet niet onderschrijft. Maar het is niet gek dat mensen zich interesseren voor de toekomst van het land waar ze van afstammen. Ook als ze hier al decennia zijn. Ze hebben nostalgische gevoelens bij Turkije. Ook al zullen ze niet terugkeren, ze wensen het beste voor het land.”

Lees ook het interview met Saadet Koral, de Rotterdamse ondernemer die is doorgedrongen tot de kringen van Erdogan: "Ik herken Nederland niet meer".