Doet de afzender van het nieuws er nog toe?

Voor muziek werkt het. Voor films en tv-series werkt het. Dus waarom zou het niet voor journalistiek kunnen werken om gebruikers voor een vast bedrag toegang te geven tot een grote hoeveelheid artikelen waarin ze zelf kunnen grasduinen. De Persgroep, uitgever van onder meer Trouw, de Volkskrant, en het AD, doet een poging daartoe met de lancering van Topics.

Iedere abonnee krijgt via die nieuwe dienst toegang tot alle artikelen uit de Persgroeptitels, die doorzoekbaar zijn op onderwerp. Het gebruik zelf is gratis, Topics wordt onderdeel van een abonnement op één van de kranten. "Iemand die geïnteresseerd is in de Tour de France, kan zo alle artikelen lezen die erover verschijnen", zegt Erik Roddenhof, commercieel directeur bij De Persgroep. "Dat is ook het idee achter Topics. Het is niet bedoeld als dienst om het nieuws te volgen. Het verrijkt je abonnement op de specifieke onderwerpen die je interessant vindt."

Die nadruk op onderwerpen in plaats van op de afzender van de artikelen, roept de vraag op of die leverancier er eigenlijk nog wel toe doet? Roddenhof vindt van wel. "In Topics staat de krant waar het artikel uit komt er altijd bij. Merken zijn nog steeds belangrijk. Dat zie je aan de onrust als Trouw iets schrijft dat niet waar is. Lezers zien het merk als betrouwbaar."

Sociale media
Toch is er wel wat aan het veranderen. Een abonnement op een bepaalde krant is lang niet meer zo vanzelfsprekend als dat vroeger was. Overstappen van het ene merk naar het andere is ook normaler dan eerst. En jongeren die in toenemende mate nieuws consumeren via sociale media vinden dat wat hun vrienden tippen minstens zo interessant als dat wat de redactie van een bepaalde krant aanbeveelt. Onlangs bleek uit onderzoek van de Universiteit van Oxford dat voor ruim een kwart van 18- tot 24-jarigen sociale media momenteel de voornaamste nieuwsbron zijn.

"Het effect van sociale media is dat het merkdenken minder wordt", zegt Alexander Pleijter, lector journalistiek en innovatie aan de Fontys Hogeschool in Tilburg. "Als een vriend een artikel deelt, dan maakt het niet zoveel uit wie het heeft geschreven."

Al wil het niet zeggen dat nieuwsmerken de jongeren helemaal niets meer zeggen. Zo komen ze bij groot nieuws nog steeds terug bij de bekende namen. "Bij breaking news zetten jongeren nog gewoon de tv aan om het 'NOS Journaal' of 'RTL Nieuws' te kijken", zegt Marcel Broersma, hoogleraar journalistieke cultuur en media aan de Rijksuniversiteit Groningen. "Merken blijken in die gevallen nog een belangrijke indicatie voor betrouwbaarheid. Ik moet daar wel aan toevoegen dat ik dat baseer op onderzoek onder jongeren van wie een meerderheid hoger opgeleid is."

Keuzes als service
Daarbij vinden mensen het ook nog steeds prettig als er keuzes voor ze worden gemaakt. Broersma: "De meeste nieuwsgebruikers zitten helemaal niet zo te wachten op personalisatie van het nieuws, dat kost over het algemeen alleen maar tijd. Dat de redactie keuzes voor ze maakt, zien ze ook als een service." Of journalistiek consumeren op basis van persoonlijke interesses in onderwerpen gaat werken, zoals bij Topics het idee is, hangt volgens Broersma vooral af van het gebruikersgemak van de dienst.

Met Topics hoopt De Persgroep vooral bestaande abonnees - vanaf deze week worden ze geïnformeerd over de dienst - te behouden. Want hoewel titels als Trouw en de Volkskrant het afgelopen jaar stabiel in oplage zijn en zelfs een lichte groei laten zien, daalt het aantal krantenabonnees als je kijkt naar de langere termijn toch gestaag. Dat terwijl abonnees alleen maar belangrijker worden nu advertentiemodellen verder onder druk staan. "Ze betalen 70 procent van al onze kosten", aldus Roddenhof.

Alexander Pleijter vindt Topics op zichzelf een slim idee. "Bij muziek via Spotify werkt het ook. Doordat je een vast bedrag betaalt, waarvoor je kunt luisteren zoveel je wilt, weet je elke maand waar je aan toe bent. Psychologisch werkt dat. Maar of dat ook voor journalistiek geldt, moet zich nog wel bewijzen."