'Doemscenario's over kerksloop vallen reuze mee'

Neemt u de zorgwekkende nieuwsberichten over de sluiting en sloop van kerken gerust met een korreltje zout. De meeste donkere voorspellingen moeten nog uitkomen, schreef Wesselink eerder deze maand op de website Protestant.nu.

'In 2008 bracht een onderzoekscommissie in opdracht van de bisdommen Haarlem en Rotterdam een rapport uit met gegevens over herbestemde en gesloopte kerken van de afgelopen decennia. Wat bleek? De kerkverlating steeg onverminderd verder, maar het aantal kerken dat herbestemd in plaats van gesloopt werd leek toe te nemen.'

'In dat jaar werd ook voorspeld dat er binnen tien jaar 1200 van de 4200 kerken in Nederland dicht moesten. Dat zou overeenkomen met een sluiting van twee kerken per week. Vier jaar later berichtten media dat er gemiddeld maar één kerk per week sloot in plaats van twee.'

'Oude wijken worden weer hip, daar profiteert ook de kerk van'
Volgens Wesselink, die onderzoek doet naar religieus erfgoed, laat de toekomst van kerkgebouwen laat zich maar moeilijk voorspellen. In de jaren '70 en 80 gingen er volgens hem veel meer kerken tegen de vlakte dan in de afgelopen tien jaar.

De meeste gesloopte exemplaren stonden in steden. Daar is het laatste decennia een hoop veranderd: veel steden zijn flink gegroeid en 'verkrotte buurten zijn hippe wijken geworden'. Kerken die eens op de slooplijst stonden, zijn nu kandidaat voor herbestemming.

Op termijn kan in dorpen hetzelfde gebeuren, vermoedt Wesselink. 'Misschien raken die weer in trek bij jonge gezinnen.' Als dat gebeurt, is er een aardige kans dat dorpskerken ook gespaard blijven. Misschien worden ze wel - net als stadskerken - omgebouwd tot cultureel centrum, boekhandel of appartementencomplex.

'Een kerk kan niet bestaan als er geen geld is'
Zijn optimisme heeft nog niet iedereen overtuigd. Volgens de stichting Kerkelijk Waardebeheer, die christelijke gemeenschappen helpt om hun kerkgebouw te behouden en donderdag een themadag over kerksluiting houdt, maakt Wesselink een paar grote denkfouten.

Dat er weinig kerken worden gesloopt komt volgens secretaris Petra Stassen vooral dat de eigenaren 'zich tot het uiterste inzetten om hun gebouw te behouden'. 'Er worden emmertjes onder lekkages gezet, de verwarming gaat wat lager en aan groot onderhoud wordt weinig meer gedaan. Veel kerkgebouwen hebben inmiddels te kampen met achterstallig onderhoud dat in de miljoenen loopt.'

Herbestemming is alleen een optie als daar geld voor is, waarschuwt Stassen. En daar gaat het vaak mis. Je kunt een kerk wel op een erfgoedlijst zetten, maar zo lang niemand de portemonnee trekt, heeft die kerk echt geen toekomst.