Dodenherdenking: iedereen was stil, behalve de meeuwen

“Soms is stilte het belangrijkste geluid dat we kunnen voortbrengen.” Dat was de laatste zin van de 4-mei-lezing van schrijver Daan Heerma van Voss, gisteren in de Nieuwe Kerk in Amsterdam. Die stilte werd ’s avonds om acht uur op de Dam niet verstoord.

Het gekrijs van meeuwen, dat was het enige wat er te horen was tijdens de twee minuten stilte op de Dam. Een dag eerder had een actiegroep nog aangekondigd lawaai te willen maken tijdens de herdenking, ook al had de rechter dat in een kort geding verboden. Dat plan werd gisterochtend door de actiegroep zelf afgeblazen.

Vlak voor de stilteminuten klonk er nog wel even geschreeuw van één man. Die werd opgepakt. De politie hield nog twee mensen aan. De een was dronken, de ander had een spandoek bij zich met de tekst ‘Churchill massamoordenaar’. De politie kon gisteren nog niet zeggen of dat dezelfde man was die eerder op de dag een reclamevliegtuigje de lucht in had gestuurd met een vergelijkbare tekst (zie kader onderaan).

Grafkuilen

De Dodenherdenking vond op honderden plekken overal in Nederland plaats. In Overveen gebeurde dat met een toespraak, een stille tocht en twee minuten stilte. Daar werden in de zomermaanden na de bevrijding 45 grafkuilen gevonden met de stoffelijke overschotten van 422 mensen. Een kwart van hen bleek ook daar te zijn gefusilleerd, anderen meestal in Amsterdam, soms ook elders. De meesten van hen kregen een graf op de Eerebegraafplaats Bloemendaal in Overveen.

De Duitse bezetters gebruikten de duinen bij Overveen en Bloemendaal om verzetsmensen dood te schieten. Onder degenen die hier begraven liggen, is ook Wim Speelman. Hij was in 1943 een van de oprichters van Trouw en leidde het wijdvertakte verspreidingsapparaat van de illegale krant. Hij werd op 17 februari 1945 op 26-jarige leeftijd vermoord.

Zijn neef Dirk Speelman is voorzitter van Eerebegraafplaats Bloemendaal in Overveen. Trouw-hoofdredacteur Cees van der Laan liep gisteren mee met de stille tocht. Hij was uitgenodigd aanwezig te zijn vanwege het 75-jarige jubileum van de krant dat dit jaar gevierd wordt.

Vliegtuigje vraagt aandacht voor andere doden

Een groot deel van Nederland heeft gisteren een reclamevliegtuigje kunnen zien met op een banier de tekst ‘herdenk ook de Churchill-doden’. Het vliegtuigje steeg op in Breda en doorkruiste de lucht boven onder meer de vier grote steden. Lang voor acht uur landde het weer in Breda.

RTV Utrecht wist de verhuurder te achterhalen, CNE Air Luchtreclame. Die vertelde dat het vliegtuig gehuurd was door een man uit Schiedam die aanvankelijk de tekst ‘Churchill massamoordenaar’ de lucht in had willen hebben. Dat weigerde de verhuurder.

De Schiedammer zelf was gisteren na zijn actie niet bereikbaar. Hij zou kunnen doelen op de slachtoffers van de bombardementen die Churchill tijdens de oorlog op Duitse steden liet uitvoeren.

Lees ook:

Vicepremier Hugo de Jonge in zijn toespraak bij de Dodenherdenking in Kamp Amersfoort: Wees geen omstander.

"Wetten maken geen samenleving. Mensen doen dat. En dus zal de vrijheid om te zijn wie je bent, om te geloven wat je wilt, om te zeggen wat je denkt in de eerste plaats door ons zelf vorm en inhoud moeten worden gegeven. En moeten worden verdedigd."

'De moed om te vechten voor de vrijheid is nog steeds een inspiratiebron'

Trouw-hoofdredacteur Cees van der Laan sprak vandaag in Nieuwspoort ter herdenking van hen die in de bezettingstijd het leven lieten voor de vrijheid van meningsuiting. Lees hier zijn toespraak.