Discussie over pijn bij slacht van onverdoofde dieren

Bij Albert Heijn hadden ze nooit gedacht dat de verkoop van halalvlees, vorige week begonnen, zoveel boze reacties zou uitlokken. Duizenden e-mailtjes kwamen er binnen.

Vreemd, vindt een woordvoerster, want C1000, Konmar en Jumbo verkopen al halalproducten en islamitische slagers doen niet anders.

De directe aanleiding voor de ophef is een uitzending van het Tros-tv-programma ’Radar’, waarin de Partij voor de Dieren erop wees dat het halal slachten zonder verdoving plaatsvindt. Ook werd gesuggereerd dat het gewone vlees van AH soms van onverdoofde dieren komt.

Dat laatste is onwaar, verzekert de AH-woordvoerster en ook halalvlees komt niet per definitie van onverdoofde dieren. „Onze halalkippen en -kalkoenen zijn verdoofd, de halalrunderen en -schapen niet.” De kippen en kalkoenen gelden toch als halal omdat ze verder volgens islamitische regels zijn gedood: met een vlijmscherp mes, onder het aanroepen van Allah. Bij zo’n rituele slachting krijgen dieren een diepe neksnede, zodat ze doodbloeden.

Volgens de Partij voor de Dieren is dit zonder verdoving ’zeer dieronvriendelijk’; het zou lang duren en lijden veroorzaken. Is dat echt zo?

„Dat valt wel mee”, antwoordt Frans van Knapen, hoogleraar hygiëne van voedingsmiddelen van dierlijke oorsprong aan de Universiteit Utrecht. „Als je in je vinger snijdt, voel je de pijn pas na een paar seconden. Bij een rituele slachting verliezen dieren al binnen enkele seconden het bewustzijn. Mogelijk hebben ze dus geen tijd om de pijn te voelen.”

Reken maar van wel, reageert dr. Bert Lambooij, die aan de Wageningen Universiteit verdovingsmethoden bij de slacht onderzoekt. „Als de neksnee vakkundig wordt toegediend, is een schaap na gemiddeld 4 tot 8 seconden buiten bewustzijn, een koe na 30 tot 60 seconden. De Europese voedsel- en warenautoriteit EFSA meldt langere tijden: respectievelijk 20 seconden en 2,5 minuut. Hoe dan ook hebben dieren dus zeker de tijd om pijn te voelen.”

En dat dóen ze ook. Dat leidt Lambooij af uit het feit dat onverdoofde dieren na de snede vaak met hun oogbollen gaan draaien en extra met hun lijf bewegen. „Maar hoe weet je dat dit uitingen van pijn zijn?”, werpt Van Knapen tegen. „Je kunt het niet aan die dieren vragen. Daarom vind ik de hele discussie nogal academisch”, zegt de hoogleraar, die vermoedt dat het vee meer stress ervaart door het transport, dan door de slachting zelf.

Volgens Lambooij zijn de tekenen van lijden zo sterk dat een verdoving verplicht zou moeten worden, temeer omdat de opvattingen daarover toch van imam tot imam verschillen. „Vanuit de Koran is er geen reden om verdoving te weigeren. Dat idee is pas later toegevoegd; de ene geestelijke tilt er zwaarder aan dan de andere. Zolang de verdoving het dier niet blijvend beschadigt, vinden veel imams het best een aanvaardbare optie.”

Ook bij AH hebben ze gemerkt dat ’verdovingen in de islamitische wereld steeds vaker worden toegestaan’. De keten overlegt daarom met moslimorganisaties over een uitbreiding van de mogelijkheden. Ondertussen gaat het goed. Volgens de woordvoerster verkoopt het halalvlees de laatste dagen ’erg goed’.