Discussie over de alcohol-studie: Mag dat ene glaasje nu wel of niet?

Je kon er eind vorige week eigenlijk niet omheen: alcohol, zo was overal in het nieuws te zien, laat zijn schadelijkheid al na één glas kennen. Niks geen beschermend effect tegen hart- en vaatziekten, niets drinken is het best. Maar de laatste dagen groeit verzet op sociale media. Er gaat een grafiek rond uit de gewraakte studie in vakblad The Lancet die vrij duidelijk lijkt: pas na meer dan tien glazen per week ziet de drinkende mens zijn levensverwachting terugvallen. Toch iets anders dan dat ‘niets drinken is het best’ waar media waaronder Trouw over schreven. Hoe zit het nou?

Volgens voedingswetenschapper en hoogleraar Martijn Katan klopt de boodschap dat alcohol al vanaf het eerste glas bijdraagt aan mindere gezondheid gewoon. “Maar dat van die vroegere sterfte vanaf één glas blijkt niet uit déze studie”, zegt hij. Klikt hij helemaal door naar de bijlage van het artikel (met bijna vijftig pagina’s aan tabellen), dan ziet hij dat mensen die vijf tot tien glazen per week achterover slaan wel degelijk ietsje langer in leven blijven dan de nul tot vijf glazen-groep. Toch ongeveer wat de critici opmerkten.

Maar dat ligt, helaas voor de cafébezoekers die nu beginnen te juichen, vooral aan hoe dit soort studies wordt gedaan. Katan ziet dit zogeheten epidemiologische onderzoek al decennia voorbijkomen: je vraagt mensen hoeveel ze drinken en kijkt vervolgens hoe oud ze worden. Maar daar zitten veel verstorende factoren in die je er moeilijk allemaal uitfiltert.

Kleine effecten

“De mensen die vijf tot tien glazen per week drinken, doen het gemiddeld op veel vlakken beter in het leven. Denk aan de advocaat die elke dag jogt, aan yoga doet en sigarettenrook op honderd meter van haar huis houdt.” En inderdaad, de dag afsluit met een wit wijntje. Natuurlijk is dit een karikatuur van de matige drinker, maar één die Katans punt illustreert.

Daarentegen hebben mensen die bijna nooit drinken – gemiddeld, weer - juist een hoop zorgen aan hun hoofd. “Ze hebben bijvoorbeeld een zware diagnose gekregen en proberen hun leven te rekken door per direct alcohol af te zweren.”

Al die factoren ga je niet uit zo’n vragenlijst studie halen. Modern dna-onderzoek kan dat wel, en dat wijst volgens Katan glashard op het ongezonde karakter van de eerste druppel wijn of bier. “Dat een glaasje direct heel slecht voor je is, hoor je mij niet zeggen”, aldus de hoogleraar die dagelijks geniet van zijn glaasje whisky. “Alcohol is natuurlijk wat anders dan heroïne, het gaat om kleine effecten.” Maar gezond is het ook niet. “Op veel fronten verhoogt het direct de kans op ziekte: van borstkanker tot dementie en hart- en vaatziekten.”

Trudy Voortman, de Nederlandse voedingswetenschapper van het Erasmus MC die meewerkte aan de Lancet-studie, schrok nogal van hoe Nederland reageerde op haar onderzoek. Toch blijft ze er pal achter staan. “Wat ik duidelijker naar voren had kunnen brengen, is het verschil tussen schadelijkheid voor de gezondheid en kans op vroegere sterfte. Elk glas alcohol verhoogt de kans op allerlei ziekten, ook naar nu blijkt op de meeste hart- en vaatziekten. Maar veel mensen willen de boodschap niet horen.”

Lees ook: Alcoholisten glippen massaal langs de huisarts

Huisartsen hebben zelden door wie van hun patiënten een alcoholprobleem heeft. Mensen met een alcoholprobleem lukt het vaak dat te verbergen voor de huisarts.

Sylvian Ephimenco vreest dat ons leven er niet vrolijker op wordt met al deze berichten uit de wetenschap. Straks zitten we moederziel alleen met een bord duurzame linzen op schoot.