Discrimineert de Belastingdienst? Onderzoek gestart naar etnisch profileren
De Belastingdienst blijkt gegevens over de nationaliteit van burgers te gebruiken in zijn controles.
De Autoriteit Persoonsgegevens doet onderzoek naar mogelijk etnisch profileren door de Belastingdienst. De fiscus bezit gegevens over de tweede nationaliteit van mensen en gebruikt die om te bepalen wie er gecontroleerd wordt bij de kinderopvangtoeslag, blijkt uit onderzoek van Trouw en RTL Nieuws.
Aanleiding voor het onderzoek van de autoriteit zijn klachten van een gastouderbureau uit Eindhoven en van een kinderdagverblijf uit Almere. Het gastouderbureau ontdekte in 2016 tijdens een bijeenkomst met een ambtenaar van de Belastingdienst dat deze in een Excel-bestand de tweede nationaliteit van mensen bijhield. Het kinderdagverblijf uit Almere trok aan de bel toen alleen ouders van buitenlandse komaf te maken kregen met stopzetting van toeslagen, terwijl ouders met alleen de Nederlandse nationaliteit in eerste instantie geen problemen ondervonden.
Tweede nationaliteit
De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) zegt dat het in bijna alle gevallen verboden is om bijzondere gegevens omtrent ras en etniciteit vast te leggen of te verwerken. Of dat indirect toch gebeurd is via het gebruik maken van de tweede nationaliteit wordt nu onderzocht. Al in 2017 vroeg de AP aan de Belastingdienst of die beschikt over de tweede nationaliteit van toeslaggerechtigden, en of nationaliteit gebruikt wordt in risicoselectie voor controle. De Belastingdienst ontkende dat destijds allebei, zo blijkt uit een brief van de dienst aan de AP, die in bezit is van Trouw en RTL.
De Belastingdienst erkent in antwoord op vragen van Trouw en RTL nu wél dat de nationaliteitsgegevens worden gebruikt bij de controles. Volgens de dienst komen die automatisch uit de Basisregistratie Personen (BRP) en kan daarmee worden gecontroleerd of een ouder die toeslag aanvraagt de Nederlandse nationaliteit bezit of een verblijfsstatus heeft.
Sinds 2015 wordt tweede nationaliteit echter niet meer bijgehouden in de BRP, om te voorkomen dat mensen ongewild met hun tweede nationaliteit geconfronteerd blijven worden. Voortaan staat alleen geregistreerd of iemand Nederlander is of niet. Het ministerie van binnenlandse zaken en koninkrijksrelaties reageert verbaasd op het bericht dat de Belastingdienst de gegevens nog altijd in bezit heeft. “De Belastingdienst heeft geen autorisatie voor het bevragen van nationaliteiten waarvan de bijhouding beëindigd is. Als zij de nationaliteit(en) bevragen, ontvangen ze alleen de Nederlandse nationaliteit.” De Belastingdienst zegt ‘oorspronkelijke gegevens in de BRP’ te bezitten waar ook de tweede nationaliteit in voorkomt, en ‘momenteel de mogelijkheden te bezien om deze gegevens te schonen in de systemen’.
Gedupeerde ouders
De kwestie van tweede nationaliteit is een onderbelicht aspect in de massale, en veelal onterechte, stopzetting van kinderopvangtoeslag in 2014. De Nationale Ombudsman schreef hier in 2017 een vernietigend rapport over, en onlangs kreeg de Belastingdienst voor de tweede keer een tik op de vingers, nu bij de Raad van State. De Belastingdienst weigert nog altijd ouders tegemoet te komen. Alleen zaken van ouders die na vijf jaar nog procederen worden mogelijk herzien.
De Belastingdienst stelt dat bij fraudebestrijding niet wordt geselecteerd op tweede nationaliteit van gastouders, gastouderbureaus of vraagouders. Maar zeker weten doet de dienst dat niet: “Voor geen enkele organisatie is het mogelijk een absolute individuele garantie te geven. Dat geldt ook voor de onze.”
Vorige week zei de huidige directeur Toeslagen van de Belastingdienst nog dat het ‘meer gevolg dan oorzaak’ is dat vooral mensen met een tweede nationaliteit zijn aangemerkt voor extra controle. Tijdens een bijeenkomst met gedupeerde ouders van het gastouderbureau uit Eindhoven, waar vooral ouders van Turkse komaf klant zijn, wees zij op de ‘maatschappelijke druk’ in 2014 ‘om stevig in te grijpen’. “Als je bijvoorbeeld een Bulgaars gastouderbureau hebt, dan is de kans dat daar veel Bulgaren aangesloten zijn groot. Dat is hier ook het geval.”
Lees ook:
Alleen de ouders van buitenlandse afkomst waren opeens hun kindertoeslag kwijt
Hoe ging de Belastingdienst te werk bij de omstreden stopzettingen van kinderopvangtoeslagen in 2014? Daarover resten nog steeds veel vragen. Zoals waarom juist ouders van buitenlandse komaf hun toeslag kwijtraakten.
Belastingdienst werkte ouders die recht hadden op kinderopvangtoeslag bewust tegen
In 2014 stopte de Belastingdienst de kinderopvangtoeslag van 235 ouders. Sinds die tijd werkt de fiscus hen bewust tegen als zij proberen hun gelijk te halen, blijkt uit een interne richtlijn die werd achtergehouden voor de Tweede Kamer.
Belastingdienst krijgt tik op de vingers van Raad van State
De Belastingdienst stapelde fout op fout bij het stopzetten van kinderopvangtoeslagen in 2014. Desondanks blijft de fiscus procederen tegen gedupeerde ouders.
