Dieselgate stukje bij beetje ontrafeld
Parlementaire onderzoekscommissie heeft geen echte macht, maar houdt wel de aandacht vast. Langzaam wordt duidelijk hoe 'dieselgate' kon gebeuren.
Ach ja, het Europees parlement. Er hing enige meewarigheid in de lucht toen de EU-volksvertegenwoordiging eind vorig jaar een onderzoekscommissie aanstelde voor het grote dieselschandaal met de sjoemelsoftware.
Wat zou zo'n enquêtecommissie kunnen bereiken, was de vraag. De politiek verantwoordelijken ontslaan kan ze niet en de machtige auto-industrie hoeft al helemaal nergens bang voor te zijn. Het eindrapport, dat in maart volgend jaar wordt verwacht, wordt vermoedelijk voor kennisgeving aangenomen en verdwijnt vervolgens ergens in een la, dachten sommigen.
Toen de commissie begin dit jaar aan het echte werk begon, was wel de hoop dat de hoorzittingen van experts en politici media-aandacht zouden genereren en misschien nieuwe onthullingen zouden losmaken over gesjoemel door autofabrikanten. Met de softwarefraude van Volkswagen, ontdekt in de Verenigde Staten, was het bijna een jaar geleden begonnen. Maar zou er niet veel meer aan de hand zijn?
Verwachtingen
Nu de hoorzittingen wat spannender beginnen te worden, blijkt die verwachting enigszins uit te komen. De echte grote klappers in de categorie Volkswagen blijven nog uit, maar stukje bij beetje wordt duidelijk hoe 'dieselgate' heeft kunnen gebeuren en komen er nog wel degelijk opzienbarende nieuwe feiten naar buiten. Zonder de onderzoekscommissie van het Europees Parlement was dat misschien nooit gebeurd.
Zo meldde het vooraanstaande Duitse weekblad Wirtschaftswoche donderdag dat de Duitse autoriteiten sjoemelsoftware hebben aangetoond in modellen van Fiat en Jeep. Het verkeersministerie in Berlijn zou zowel de Italiaanse autoriteiten als de Europese Commissie daarvan op de hoogte hebben gesteld.
Het zou voor het eerst zijn dat de fraude keihard wordt aangetoond bij andere merken dan Volkswagen. Tot nu toe waren daarvan wel vermoedens, maar geen bewijzen. In dit geval komen ze wel een beetje uit verdachte bron, want Duitsland hoopt natuurlijk graag aan te tonen dat het heus niet alleen Volkswagen was dat de boel belazerde.
Ontkenningsfase
Bas Eickhout (GroenLinks), een van de drie Nederlandse leden van de onderzoekscommissie, zegt niet verbaasd te zijn over het bericht uit Wirtschaftswoche over Jeep en Fiat. "Het laat zien dat de auto-industrie in Europa té nauw verweven is met de nationale overheden. Duitsland laat zijn eigen auto's toe, de Italianen doen hetzelfde. Onafhankelijk toezicht op de toelating van auto's zou de oplossing zijn."
Nu het onderzoek al een tijdje gaande is, constateert Eickhout dat de strategie van de huidige Europese Commissie aan het veranderen is. "In het begin zaten ze in een ontkenningsfase. Intussen verwijzen ze voor de schuldvraag steeds vaker door naar de nationale autoriteiten."
Nieuwswebsite EUobserver.com, dat het parlementaire onderzoek nauwgezet volgt, kwam gisteren met een intern memo op de proppen waaruit blijkt dat de autolobby in 2012 met succes druk uitoefende op de Europese Commissie om aanscherping van de uitstootnormen op de lange baan te schuiven.
Ambtenaren van de milieu-afdeling van de Europese Commissie slaan daarin alarm over deze vertragingstactieken. Die werden mede mogelijk gemaakt door de passiviteit van hun collega's van de afdeling industrie, verantwoordelijk voor de wetgeving over auto-emissies. In dat jaar 2012 spendeerde de auto-industrie 10 miljoen euro aan lobbywerk in Brussel, zo meldde waakhond Lobbyfacts deze week.
Twee sleutelfiguren
De enquêtecommissie hoort maandag twee sleutelfiguren uit de vorige Europese Commissie. De Italiaan Antonio Tajani is de interessantste. De huidige Europarlementariër was van 2010 tot 2014 Eurocommisaris voor industrie. De Sloveense oud-milieucommissaris Janez Potocnik komt ook. Zij zouden allebei op de hoogte zijn geweest van het gebruik van sjoemelsoftware. Maatregelen bleven uit.
