'Diamanten financieren de geheime dienst van Zimbabwe'
De geheime dienst en het leger van Zimbabwe hebben belangen in de lucratieve diamantindustrie die president Mugabe en zijn partij hebben verrijkt. Dat blijkt volgens anticorruptie-organisatie Global Witness (GW) uit documenten en een analyse van de ondoorzichtige diamantindustrie in het land.
"Zimbabwes gevreesde Central Intelligence Organisation (CIO), het leger, beruchte smokkelaars en de rijke politieke elites hebben invloed of eigendomsrechten verkregen van bedrijven die in Zimbabwes diamantenmijnen actief zijn", schrijft GW in het gisteren verschenen rapport 'Inside Job'. De internationale onderzoeksorganisatie heeft een web van ondernemingen in kaart gebracht, gevestigd in onder meer Mauritius, Hongkong en Johannesburg.
CIO was volgens documenten nauw betrokken bij de oprichting van Kusena Diamonds, een bedrijf dat edelstenen op de internationale markt brengt, ook via Antwerpen en Dubai. Ook andere Zimbabwaanse diamantmijners hebben connecties met de geheime dienst of het leger, volgens GW. De opbrengsten blijven buiten de boeken, en komen door het algehele gebrek aan rapportages op de Zimbabwaanse markt.
Door de geheime inkomstenbron kan de dienst zich onttrekken aan controle door het parlement. De heersende politieke partij Zanu-PF, die de geldstroom mogelijk maakt, weet mede erdoor aan de macht te blijven, analyseert GW. Volgend jaar zijn er verkiezingen en de 93-jarige president Mugabe wil opnieuw meedoen. Hij staat wel onder druk om zijn opvolger aan te wijzen.
Wel of geen bloeddiamanten?
GW uit in het rapport kritiek op Kimberley Process, een internationaal samenwerkingsverband opgericht om de handel in zogenoemde bloeddiamanten te voorkomen. Volgens de gehanteerde definitie is sprake van bloeddiamanten als rebellen of hun bondgenoten met de handel hun gewapende conflict met een legitieme overheid financieren. "In een land als Zimbabwe, waar geen rebellen maar staatsinstituties profiteren van diamanten, de democratie ondermijnen en mensenrechten schenden, blijft het Kimberley Process stil", aldus Global Witness. De diamanten worden verhandeld met certificaat van goedkeuring.
Opmerkelijk is dat diamanten van mijnbouwer Ajin volgens GW in Antwerpen zijn verhandeld. Het bedrijf is deels bezit van Zimbabwe Defence Industries en dat staat op de sanctielijst van de EU.
De grote diamantvoorraad die in 2006 in de oostelijke regio Marange werd gevonden, had Zimbabwe uit z'n economische malaise kunnen tillen. Maar president Mugabe gaf vorig jaar toe dat miljarden dollars zijn verdwenen voordat ze het ministerie van financiën bereikten. Hij schatte dat Zimbabwe 2 miljard dollar had ontvangen van de diamantindustrie, terwijl er meer dan 15 miljard dollar was verdiend. "Er is veel geheimzinnigheid, gesjoemel en smokkel. De bedrijven die er mijnen hebben ons bestolen van onze welvaart", zei Mugabe.
Wegsluizen
Maar van die private bedrijven bezit de overheid ten minste vijftig procent. Volgens GW is het aannemelijk dat overheidsinstanties betrokken zijn bij het wegsluizen van dat geld. Dat kan door diamanten te smokkelen, of bij export een veel te lage waarde op te geven, zodat er weinig belasting wordt afgedragen.
De officiële opbrengst is de laatste jaren teruggelopen. Minister van financiën Patrick Chinamasa zei vorig jaar dat de economische impact van de diamantsector groter was toen de diamantwinning nog werd overgelaten aan gelukszoekers, tijdens de diamantkoorts in de eerste twee jaar. Die werden hardhandig weggejaagd toen de grote mijnbedrijven aan de slag gingen.
Vorig jaar besloot Mugabe al die private diamantbedrijven onder te brengen in één nieuwe onderneming, waarvan de overheid de helft bezit. Volgens overheidsfunctionarissen om de corruptie terug te dringen, volgens GW om de greep op de industrie te vergroten. De diamantopbrengst is sindsdien teruggelopen naar 961.000 karaat vorig jaar van 3,5 miljoen het jaar ervoor.
