Deze nieuwe studie toont scherper dan ooit aan hoe het is gesteld met het klimaat – en wat ons te wachten staat

Drie jaar lang werkten 234 wetenschappers uit 66 landen aan het nieuwe rapport van het IPCC. Scherper dan ooit te voren zal daarbij in beeld komen hoe het is gesteld met de opwarming van de aarde - en de daardoor te verwachten problemen.

Maandagochtend tien uur stipt, is vanuit Genève de officiële (online)presentatie van wat wel de gouden standaard van de klimaatwetenschap wordt genoemd. Daarvoor hebben de wetenschappers samen zo’n veertienduizend studies gelezen en samengevat. Nu is over het klimaat natuurlijk al veel bekend, mede dankzij datzelfde IPCC, waarin sinds 1988 wetenschappers onbetaald samenwerken. Het IPCC is verreweg de belangrijkste bron van klimaatkennis voor regeringsleiders. Maar die kennis is specialistisch en ontwikkelt zich snel, dus iedere update is welkom, bovendien is over drie maanden de VN-klimaattop in Glasgow.

Iedereen kan immers zien hoe klimaatexcessen het leven op aarde steeds meer bepalen, zie de allesverzengende bosbranden, recordtemperaturen in het westen van de VS en Canada en op de toendra’s, de enorme wateroverlast in China of, dichter bij huis, de recente watersnood in Duitsland, België en Nederland.

Systeem op hol

In dit rapport zal onder andere stilgestaan worden bij het verloop van allerlei al bekende klimaatproblemen. Brisant is vooral wat de wetenschap anno 2021 te melden heeft over de ‘kantelpunten’ in het klimaat. De punten van onomkeerbaarheid, waarbij het systeem op hol slaat, de opwarming van de aarde in een hogere versnelling schiet en het onmogelijk wordt om de temperatuurstijging te temmen en te houden binnen de afspraken van het VN-Klimaatakkoord van Parijs (2015) – een bandbreedte van 1,5 tot 2 graden Celsius. Dan gaat het over smeltende ijskappen en de stijgende zeewaterspiegel, maar ook over de veranderende golfstromen in zee, de deplorabele staat van het regenwoud en de enorme uitstoot van het agressieve broeikasgas methaan. Dat komt vrij als moerassen en veengebieden verdrogen of als permafrost smelt. Ook de (melk)veehouderij zorgt voor veel methaan.

Toegankelijk voor een breed publiek

Scherper dan ooit tevoren zal het IPCC de relatie tussen broeikasgas en klimaatopwarming definiëren, waarbij diverse scenario’s de revue passeren, om opnieuw duidelijk te maken dat de CO₂-uitstoot nu echt naar beneden moet.

Nieuw is ook hoe het IPCC probeert de nieuwste inzichten beter toegankelijk te maken voor het brede publiek: met een interactieve atlas van klimaatverandering, vanaf maandag te raadplegen op de site van het VN-klimaatpanel. Bij de ontwikkeling daarvan was Bart van den Hurk nauw betrokken. Hij is mede-auteur van IPPC en klimaatwetenschapper van kennisinstituut Deltares.

De atlas geeft klimaatinformatie, over bijvoorbeeld hittegolven, de dagen van droogte of grote neerslag, voor complete regio’s zoals West-Europa maar ook Azië en Midden-Amerika. Een voorbeeld van wetenschappelijke vooruitgang, aldus Van Den Hurk. “Vroeger konden we op kaarten alleen de globale lijnen van klimaatverandering schetsen. Iedereen kan nu zelf de atlas raadplegen, burgers, maar ook bestuurders en beleidsmakers.”

Geen vrolijke kost

Nee, onderstreept Van den Hurk, het IPCC-rapport is niet al te vrolijke kost. “Maar een boodschap is voor mij ook: er valt wel iets te kiezen.” Bijvoorbeeld over wat te doen met methaan en over het tempo van omschakeling van fossiel naar duurzame energie.

Ook Aimée Slangen, onderzoekster van het Nioz, het instituut voor zeeonderzoek, denkt dat er wel degelijk wat te kiezen is. Zij was hoofdauteur van het hoofdstuk over de gevolgen van klimaatverandering voor de zeeën en oceanen. “We weten dat zeespiegelstijging niet te stoppen is. Maar het tempo waarin die zich voltrekt, is nog wel te sturen.” Alles staat of valt, onderstreept zij, bij het dichtdraaien van de CO₂-kraan. “En dat hebben we zelf in de hand.”

Lees ook:

Wetenschappers denken dat hittegolven als in Canada slechts een voorproefje zijn

De vrees voor onomkeerbare klimaatschokken stijgt, blijkt uit een uitgelekt rapport van klimaatpanel IPCC. Hittegolven als in Canada vormen slechts het begin.