Denk vanuit slachtoffer: bescherm dus het dier

De Tweede Kamer wil dat het kalf in de melkveehouderij langer bij de koe blijft. Op veel melkveebedrijven wordt het kalf direct na de geboorte bij de moeder weggehaald, maar een aangenomen motie van de Partij voor de Dieren stelt dat dit moet veranderen. Volgens veel boeren is dit niet haalbaar en onwenselijk. Tweehonderd boerinnen protesteerden in Den Haag tegen het idee (Trouw, 15 maart). Boeren voelen zich vaak slachtoffers, maar dat is niet terecht. In de veehouderij zijn dieren de werkelijke slachtoffers. Hun belangen zouden beter verdedigd moeten worden.

In het maatschappelijk debat lijkt het alsof er een groot grijs gebied is. Aan de ene kant willen we een natuurlijke situatie en het kalf bij de koe, aan de andere kant vinden we dat de boer de vrijheid moet hebben zijn of haar bedrijf naar eigen inzicht in te richten. Dit grijze gebied is echter een illusie. Goed kan eenvoudiger van fout onderscheiden worden door te denken vanuit het individu, waarbij de aandacht altijd gericht moet zijn op de slachtoffers.

undefined

Religieuze vrijheden

Onze samenleving is gestoeld op een liberaal principe: iedereen is vrij, maar je mag anderen niet schaden. Helaas wordt dit principe nog niet altijd volledig doorgevoerd en vaak ook niet goed begrepen, zoals ook ChristenUnie-leider Segers laat merken in zijn pleidooi voor religieuze vrijheden (Trouw, 15 maart). Natuurlijk moet eenieder vrij zijn om te geloven wat hij of zij wil, maar dit kan niet aan anderen opgelegd worden.

Besnijdenis is hier een voorbeeld van: dit is een aantasting van lichamelijke integriteit die vaak problemen veroorzaakt. Als je als goed geïnformeerde volwassene besneden wil worden, is dat geen probleem. Als je deze onomkeerbare keuze echter maakt voor een kind dat zelf niet kan kiezen is dat onethisch. Een groep moet niet de vrijheid hebben individuen te schaden. Bepaalde verboden kunnen dus erg liberaal zijn.

Segers noemt het voorbeeld van rituele slacht. Ook dat zou echter niet onder religieuze vrijheid moeten vallen. Het schaadt immers anderen: dieren die pijn ervaren. Veel mensen vinden deze gedachtengang een stap te ver gaan. Dat zien we ook terug in de discussie over koe en kalf. "Dieren zijn geen mensen", wordt er gezegd. Dat is een feitelijke uitspraak. Vaak wordt echter bedoeld dat alleen mensen bepaalde rechten hebben en andere dieren niet.

Deze gedachte zet andere dieren weg als minder belangrijk. Alleen omdat zij geen mens zijn, worden hun belangen niet meegenomen. Deze categorische uitsluiting is de definitie van speciesisme: discriminatie op basis van soort. Het zou eerlijker zijn om belangen gelijk af te wegen. Een koe is geen mens, een paard is geen dolfijn. Maar elk individueel dier heeft belangen: bijvoorbeeld om te blijven leven of de vrijheid om bij de moeder te kunnen drinken.

undefined

Slachtoffers

Bij het afwegen van deze belangen, moet onze aandacht uitgaan naar slachtoffers. Belangen om leed te vermijden tellen zwaarder dan belangen die plezier verhogen. Staatssecretaris van landbouw Van Dam lijkt het daarmee eens te zijn. Hij pleit voor betere bescherming van dierenwelzijn en stelt: "Koeien, varkens en kippen zijn gevoelswezens, en geen productie-eenheden" (Trouw, 16 maart). Het probleem is dat dieren in de veehouderij slechts bestaan, omdat ze een productie-eenheid zijn. Wij creëren daarmee morele problemen. Het belang van de mens om dierlijke producten te eten, weegt niet op tegen het belang van een dier om niet te lijden en in leven te blijven.

Wanneer we denken vanuit het individu en onze aandacht uitgaat naar slachtoffers, verdwijnt de institutionele basis van de veehouderij.

undefined