Denemarken stuurt 'getto-kinderen' naar de crèche. Daar leren ze Deense waarden.

Na maanden geruzie over een omstreden voorstel is de Deense regering eruit: alle kinderen in achterstandswijken worden vanaf hun eerste verjaardag naar de crèche gestuurd. De maatregel heet een onderwijsaanbod te zijn - wat de indruk wekt van een gunst, een goede optie - maar ouders hebben weinig keus: als ze niet meewerken en hun kleine niet bij de opvang achterlaten, verliezen ze hun kinderbijslag.

Het achterliggende idee, aldus de regering: hoe eerder deze 'getto-kinderen' (lees: migrantenkinderen) een flinke deel van de week doorbrengen in een instituut waar hen de 'Deense taal en Deense waarden' worden bijgebracht, des te beter ze meekomen op school en daarna.

Voor Peter Hervik, antropoloog aan de Aalborg universiteit, is het glashelder: dit is identiteitspolitiek pur sang. "Denemarken wil de nationale identiteit bewaken."

Gratis, maar verplicht

De minister van kinderen en sociale zaken, Mai Mercado, presenteerde het opvangplan gisteren. "De eerste duizend dagen zijn de belangrijkste in een kinderleven. Als je opgroeit in een parallelle maatschappij en je de Deense waardes niet vanzelf meekrijgt, moet je ze leren", zei ze.

Het beleid omvat 25 uur gratis maar verplichte uren op de crèche, verspreid over de week, zodat 'kansarme' kinderen vanaf hun eerste levensjaar niet alleen hun Deense taalgevoel ontwikkelen, maar ook leren over nationale feestdagen en democratische tradities. Het besluit wordt gesteund door de centrumrechtse minderheidsregering, de sociaaldemocraten en de rechts-populistische volkspartij en is onderdeel van een breder overheidsinitiatief, het 'getto-project', om Deense achterstandswijken op te schonen.

De zogenoemde getto's zijn in kaart gebracht aan de hand van verschillende criteria, waaronder het aantal niet-westerse immigranten, het werkloosheidscijfer en het bevolkingsaandeel dat is veroordeeld voor een misdrijf. Maar, zegt antropoloog Hervik: de invulling van het begrip getto verandert continu met de voornemens van politici. Een zinsnede die vaak valt en die is gericht op hetzelfde deel van de bevolking, is 'parallelle maatschappij'. "De regering cultiveert het idee dat de Deense natie wordt bedreigd van buitenaf, met de nadruk op deze parallelle-maatschappij-onzin. Het enige dat ze hiermee beogen is angst zaaien en polarisatie."

Raciale politiek

Met de aanpak van het segregatieprobleem, of welke andere maatschappelijke misstand dan ook , heeft het kinderopvangbeleid volgens de antropoloog niks te maken. Het besluit is geenszins gebaseerd op onderzoek of analyse, zegt Hervik. "Dit is bovenal raciale politiek, bedreven zoals ook Donald Trump zijn politiek bedrijft: met alleen de kiezers op zijn netvlies."

Anna Piil Damm, hoogleraar economie aan de universiteit van Aarhus, is ook sceptisch. "Gratis kinderopvang was misschien een goed idee geweest als optie om ouders te laten kennismaken met het principe." Dwang vergroot volgens haar echter vooral de kans dat "dit deel van de bevolking zich nog meer gestigmatiseerd voelt, en buitengesloten van de maatschappij."

Lees ook: Denemarken wil kostbaarheden van vluchtelingen in beslag nemen

Het Deense parlement deed in 2015 een voorstel om vluchtelingen te laten meebetalen aan hun eigen opvang. In het voorstel staat dat asielzoekers die veel geld of kostbaarheden bij zich hebben die moeten inleveren.